Pli, plej

For å vise gradene av sammenligning bruker man pli og plej , som normalt beskriver adjektiv eller adverb, men også andre ord.

Pli

Pli viser at den beskrevne egenskapen, måten, handling eller lignende overgår noe annet som man sammenligner med. For å vise hva pli -uttrykket overgår, bruker man småordet ol :

Ikke bland pli {2 med småordet plu , som viser, at handlingen eller tilstanden ikke holder opp, men fortsetter. Plu er tids småord: Tenu ankaux plu gxin en sekreto. Hold den også videre hemmelig = Ne cxesu teni gxin en sekreto. Ikke slutt å holde den hemmelig. Dauxrigu teni gxin en sekreto. Fortsett å holde den hemmelig. Ni ne cxesis labori, sed plu faris niajn taskojn. Vi sluttet ikke å arbeide, men fortsatte å gjøre våre oppgaver. Mi plu amos vin gxis la morto. Jeg vil fortsette å elske deg til døden.

Pli kan vise tid bare hvis andre tidsord er tilstede eller er underforstått:

Plej

Plej viser, at den beskrevne egenskapen, måten, handling eller lignende, overgår alle andre, som man kan sammenligne seg med. Det kan være alle andre, som eksisterer, eller alle andre i sammenhengen.

For å vise den gruppen, innom hvilken plej uttrykket gjelder, bruker man normalt preposisjonen el : Hun er den klokeste el cxiuj , som jeg kjenner. Man kan også vise, hvor plej -uttrykket gjelder, med en , sur , inter eller en annen preposisjon: Det er den høyeste fjellkjeden i Asia .

Når man sammenligner eksakt to saker, forsvinner forskjellen mellom la pli og 1} la plej . Hvis en sak av to er større enn den andre, er den automatisk den største av de:

Hvis man sier la pli , er det normalt bare to sammenlignende saker, og man trenger ikke legge til " av de to ":

Men i noen sammenhenger er det ikke absolutt bare to: Er dette en av dine mindre gamle søstre ? Nei, hun er la pli agxa. Hun er den av mine mange søstre, som er eldre enn jeg.

Mange til og med mener, at man må bruke la pli når man sammenligner to saker, og at la plej da er feil. I alle tilfeller er det ofte mer elegant å bruke la pli .

Malpli, malplej

For å sammenligne kan man også bruke formene malpli og malplej :

Noen ganger kan man bevege et MAL- prefiks etter ønske i slike setninger, men ofte er det nyanseforskjell. Forskjellen kan være kjempestor: Li estas malpli bela ol vi. Li estas pli malbela ol vi. Den første varianten er kompliment. Den andre er utskjelling.

Kiel eble plej

Uttrykket kiel eble plej viser vilje til å maksimere noe. Den viser at man må bruke alle muligheter for å oppnå den høyeste graden:

En annen populær variant er plejeble : Faru tion plejeble rapide!

Ikke bli forvirret kiel eble plej med kiom eble [plej/pli) , som har begrenset nyanse. Mens kiel eble plej oppmuntrer til maksimum, kiom eble ( pli/ plej ) viser, at det finnes begrensninger av mulighetene:

En annen variant med begrenset nyanse er laueble plej .

Kiel og ol

Med småordene kiel og ol kan man vise, med hva man sammenligner. I et slikt bruk kiel og ol ligner på en preposisjon , men også på en subjunksjon . Man kan si, at de former en egen ordkategori: sammenlignende småord.