16 比较 / 语法

Pli, plej

比较等级用 pli 和 plej 表示, 通常修饰形容词或副词, 但是也修饰其他词。

Pli

Pli 表示被修饰的性质, 方式, 动作等超过与之比较的其他事物。表示 pli 短语所超过的事物使用小品词 ol:

La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka. - 纸很白, 但是雪更白。

雪之白超过纸之白。
Mi havas pli freŝan panon, ol vi. - 我有比你 (的) 更新鲜的面包。

我的面包的新鲜度超过你的面包的新鲜度。
Nu, iru pli rapide! - 那好, 再跑快一点!

让你的速度超过现在的速度。
Du homoj povas pli multe fari ol unu. - 两人可比一人多做事。

两人可做的量超过一人可做的量。
Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem. - 我兄弟对斯蒂芬说他爱他胜过爱自己。

我的兄弟既爱斯蒂芬又爱他自己, 但是他对斯蒂芬的爱超过其自爱。
Mieno lia montris pli suferon, sed ne koleron. - 他脸上显示的痛苦多于愤怒。

他脸上显示各种表情, 但是, 更多的是痛苦。
Ĝi eĉ unu minuton pli ne povus elteni. Pli = pli longe. - 它再也无法忍受了, 即使一分钟也不行。
Restas ĉirkaŭ dek personoj, ne pli. Pli = pli multaj. - 剩下大约十人, 没有更多人了。

不要将 pli 与小品词 plu 混淆, 后者表示动作或状态没有停止而是在继续。 Plu 是时间词: Tenu ankaŭ plu ĝin en sekreto. = Ne ĉesu teni ĝin en sekreto. [继续保守其秘密。] Daŭrigu teni ĝin en sekreto. [继续将它保密。] Ni ne ĉesis labori, sed plu faris niajn taskojn. [我们没有停止工作, 而是继续完成我们的任务。] Mi plu amos vin ĝis la morto. [我将继续爱你一直到死。]

只有当句中有其他时间词或时间词被省略时, pli 才可以表示时间:

Li rakontis plu. = Li daŭrigis sian rakontadon. - 他继续讲述。
Li rakontis pli. = Li rakontis pli multe da aferoj. - 他讲述更多的事情。
Li ne vivos plu. = Li ne vivos pli longe. - 他将活不久了。
Mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli [longe] ol tri jarojn. - 我想它将要建造三年以上。

这里不可能用 plu, 因为后接有個ol 短语, 这是 pli 这类的词所必要的。

Plej

Plej 表示被修饰的性质, 方式, 动作等超过与之比较的所有其他事物。可以是现存的所有其他事物, 或是上下文中的所有其他事物:

Aŭgusto estas mia plej amata filo. - 奥古斯特是我最爱的儿子。

不存在我更爱的儿子了。
Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon, kiu estis en la loĝejo. - 她拿了曾经是宅内的最好看的那只银花瓶。

那里没有更好看的花瓶了。
Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo. - 他很爱生气, 常常为最小的琐事就发火。
Li ekaŭdis bruan tonon, kiu povis ektimigi la koron eĉ de plej kuraĝa viro. - 他听到一阵喧闹的声音, 这声音可以把胆子最大的人都吓倒。
Plej multe li amas, ke oni lin bone akceptu, ke la regalado estu bona. = Li plej amas, ke... - 他最喜欢的是, 人们好好接待他, 招待要非常周到。

为了表示 plej 短语在其中起效的组群, 通常使用介词 el: Ŝi estas la plej saĝa el ĉiuj, kiujn mi konas. [她是我认识的所有人中最聪明的。] 也可以用en, sur, inter 或其他地点介词表示 plej 短语起效之处: Ĝi estas la plej alta montaro en Azio. [它是亚洲最高的山。]

当准确地比较两个事物时, la pli 和 la plej 之间的区别就消失了。当两个事物中的一个大于另一个时, 它也自动是其中最大的:

Ĝi estas la pli bona el la du. = Ĝi estas la plej bona el la du. - 它是两个当中较好的 [最好的] 一个。

如果说 la pli, 通常只能是两个被比较的事物, 不需要加上 el la du:

Ŝi estas la pli aĝa. = Ŝi estas la plej aĝa el la du. - 她是 (两人中) 年长的。

但是,在某些上下文中不一定只有两个: Ĉu tiu estas unu el viaj malpli aĝaj fratinoj? Ne, ŝi estas la pli aĝa. [那一位是你妹妹当中的一个吗? 不, 她是姐姐。] 她是我许多姐妹当中年纪比我大的那一个。

许多人甚至认为, 当比较两个事物时, 必须要用 la pli, 这时用 la plej 是错误的。不管怎样, 使用 la pli 常常是更加优雅的。

Malpli, malplej

人们还可以使用 malpli 和 malplej 等形式进行比较:

Via pano estas malpli freŝa, ol mia. ≈ ...pli malfreŝa... - 你的面包不如我的新鲜。
La amaso kuris malpli rapide ol la veturilo, kiu ruliĝis tre rapide. ≈ ...pli malrapide... - 人群没有车辆跑得快, 车辆行驶得很快。
Ĝuste tie troviĝas unu loko, kiu, estante malplej facile komprenebla, malplej bone aperis en la traduko. ≈ ...plej malfacile... ...plej malbone... - 就在那里有一处最难理解, 在译文中显得最不得体。
Tiu estas la malplej taŭga el ĉiuj. ≈ ...plej maltaŭga... - 那人是所有人当中最不合适的。
Li estas la malpli aĝa frato (el la du fratoj). ≈ ...la pli juna... - 他是 (两兄弟中的) 弟弟。

有时, 可以随意移动这种句子中的 MAL 前缀, 但是常常会有意思上的细微差别。这种差别甚至可以是很大: Li estas malpli bela ol vi. [他不如你好看。] Li estas pli malbela ol vi. [他比你更丑。] 第一句为恭维, 第二句为羞辱。

Kiel eble plej

短语 kiel eble plej 表示将某事物最大化的意愿。它表示要运用一切可能来达到最高程度:

La vortaro devis havi amplekson kiel eble plej malgrandan. - 词典必须具有尽可能小的篇幅。

越小越好。
Diru kiel eble plej rapide, per kio mi povas esti utila al vi! - 我可以怎样对你有用, 请尽快讲。

使用你的最快速度。

另一个逐渐流行的变体是 plejeble: Faru tion plejeble rapide! [请尽快做那件事!]

不要将 kiel eble plej 混同于 kiom eble (plej/pli), 后者具有限制的色彩。Kiel eble plej 促成最限度, 而 kiom eble (plej/pli) 则表示存在可能性的极限:

Estas dezirinde ke ĉiuj uzu la novajn vortojn kiom eble egale. - 值得期望的是, 所有人都尽可能平等地使用新词。

完全的平等多半是不可能的。
Mi kiom eble evitas tiun vorton. = Mi vere provas eviti tiun vorton, sed povas esti, ke tio ne ĉiam eblas. - 我尽量回避那个词。
Li devas — kiom tio estas ebla — uzi lingvon kiom eble plej neŭtralan. - 他必须尽可能多地使用尽量中性的语言。

其他带限制色彩的变体是 laŭeble plej。

Kiel 和 ol

通过小品词 kiel 和 ol 可以表示与何物进行比较。在这种用法中, kiel 和 ol 类似于介词, 但是也类似于从属连词。可以说, 它们形成了一种特有的词类: 比较词。

通过 kiel 可进行平级比较, 表示某物与何物相似。Kiel 可以跟 TI 首词或 sama/same 搭配, 但是此类词常常只是隱含的:

Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono. - 这块霉变的面包硬得像石头。

面包的硬度类似于石头的硬度。
Ŝiaj okuloj estis kiel du steloj. = Ŝiaj okuloj similis al du steloj. - 她的眼睛像两颗星星。
Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. - 我们的团长对待士兵就像慈父一样。
Mi ĝojas, ke vi havas tian saman opinion, kiel mi. - 你的想法跟我一致, 我感到很高兴。
Li estis kiel senviva. = Lia eco similis al senviveco. - 他就像死了一样。
Sentu vin tute kiel hejme. - 你在这儿不要客气。(就像在家一样)
Diskuti kun li estas same senutile, kiel draŝi venton. - 跟他讨论无异于白费力气。
Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem. - 我关心她就像关心我自己。
La afero ne estas tia, kiel oni pensas. - 事情并非人们所想的那样。

通过 ol 可进行非平级比较,表示某物与何物不相似。Ol 通常与 pli, malpli, malsama, malsame, alia, 或 alie 搭配:

Lakto estas pli nutra, ol vino. = Lakto malsimilas al vino laŭ la nutreco. - 牛奶比酒更有营养。
Mi havas pli freŝan panon, ol vi. = Se oni komparas kun vi (kun la pano, kiun vi havas), mi havas pli freŝan panon. - 我有比你 (的) 更新鲜的面包。如果跟你 (所有的面包) 相比, 我有更新鲜的面包。
Vi estas pli ol beleta, vi estas bela! - 你何止可爱, 你简直就是美丽!
Ŝi estis ankoraŭ pli bela ol antaŭe. - 她比以前还要美丽。
Pli bone ne fari, ol erari. - 不作为比犯错误好。
Ĝi estis al mi pli kara, ol mi povas diri. - 它比我能说的更珍贵。(对我来说, 它是无价之宝。)

在 preferi (prefere, prefero 等) 一词上, 可以通过某种小品词表示非选项。在动词不定式前使用 ol, 有时用 anstataŭ。在名词或代词前通常使用 al, 但是 antaŭ, kontraŭ, 和 anstataŭ 也可能使用:

Tiam Dio inspiris al mi la ideon ekbruligi mian liton, prefere neniigi mian domon per fajro, ol permesi, ke la granda amaso da homoj mizere pereu. - 这时上帝给了我一个启示: 把我的床放一把火烧起来; 我宁愿把我的屋子烧掉, 也不愿让那么多的人悲惨地死掉。
Mia edzino preparas manĝojn, kiujn mi certe preferas al la manĝoj el la kuirejoj de la plej bonaj hoteloj. - 我妻子在做饭, 毫无疑问, 我喜欢她做的饭菜, 而不喜欢哪怕是最好的宾馆做的饭菜。
Li ne atentas la vizaĝon de princoj, kaj ne preferas riĉulon antaŭ malriĉulo. - 他待王子不徇情面, 也不看重富足的过于贫穷的。
Preferos la morton ol la vivon ĉiuj restintoj. = ...ol elekti la vivon... - 剩下的人都宁可拣死不拣生

之所以使用 ol 是因为它关连到隱含的不定式。

与作用标志连用的 kiel 和 ol

如果在比较词 kiel 或 ol 之后, 出现不带作用标志的名词性句成分 (或代词), 则比较与句子的主语有关。Kiel 引导的事物或 ol 引导的事物, 以某种方式成为句意上的主语。这种 kiel 短语或 ol 短语, 也可以对应于其他不带作用标志的句作用, 例如表语。

如果这种比较短语意含作为宾语或状语, 则必须使用作用标志来表示:

Mi elektis lin kiel prezidanto. - 作为主席我选了他。

隱含的意思: Prezidanto elektis lin. [主席选了他。] 我是主席, 是句子的主语。
Mi elektis lin kiel prezidanton. - 我选他当主席。

隱含的意思: Mi elektis prezidanton. [我选主席。] 他成了主席, 是句子的宾语。
Li amos sian landon pli ol ĉiuj aliaj landoj. (Ĉiuj aliaj landoj amos lian landon malpli.) - 他将比所有其他国家更加热爱自己的国家。(所有其他国家都较少爱他的国家。)
Li amos sian landon pli ol ĉiujn aliajn landojn. (Li amos ĉiujn aliajn landojn malpli.) - 他将热爱自己国家多於所有其他国家。(他将爱所有其他国家较少)
Tie la suno lumis multe pli hele ol ni. (Ni lumis malpli hele.) - 那儿太阳照得比我们照的光耀多了。
Tie la suno lumis multe pli hele ol ĉe ni. (Ĉe ni la suno lumis malpli hele.) - 那儿的太阳比在我这里照得光耀多了。
Li uzas Esperanton, kiel sekretan lingvon. (Li uzas sekretan lingvon.) - 他把世界语作为秘密语言使用。
Ŝi havas multe da ne-Esperantistoj kiel amikojn. (Ŝi havas amikojn.) - 她有许多非世界语者朋友。
Al vi kiel al esperantistoj mi volas nur diri, ke terure altaj kaj dikaj estas ankoraŭ la interpopolaj muroj. (Mi diros tion al esperantistoj.) - 我只想对你们如同对世界语者们说, 人们之间的隔墙依然很高, 很厚。
Estis tie tiel lume, preskaŭ kiel dum la tago. (Dum la tago estas tiel lume.) - 那里的天如此之亮, 几乎就像白昼一样。
Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem. (Li amas sin mem.) - 我兄弟对斯蒂芬说, 他爱他胜过爱自己。
Estas ja pli bone havi ion, ol nenion. (Oni povus havi nenion.) - 有总比没有好。
Neniam mi amis lin pli multe, ol en la tago, kiam li de tie ĉi forveturis. (En tiu tago mi amis lin multe.) - 我从来没有比他离开这里的那一天更爱他。
Antono devis pensi pri io alia ol pri sia ama aflikto. (Li ne pensu nur pri sia ama aflikto.) - 安东不能总想着爱情的创伤, 他必须要想点别的事情。

有时, kiel 短语或 ol 短语只与某词的修饰语有关。可是, 如果这种修饰语带有 N 词尾, 则比较短语不用它, 因为该比较短语不是缩略句中的宾语:

Li uzas domon grandan kiel palaco. ≈ Li uzas domon. La domo estas granda kiel palaco. - 他使用大如宫殿的房子。

比较仅与房子的大小有关。请比较: Li uzas grandan domon kiel palacon. (Li uzas palacon.) [他将大房子用作宫殿。]
Mi neniam renkontis homon (tian) kiel ŝi. ≈ Mi ne renkontis homon, kiu estas simila al ŝi. - 我从没见过像她那样的人。
Ĝi havas du okulojn tiel grandajn, kiel du tasoj. ≈ La okuloj estas tiel grandaj kiel du tasoj. - 它的眼睛非常大, 像一对茶杯。
Li lernis gravajn lingvojn, kiel la Angla lingvo kaj la Franca. (La Angla lingvo kaj la Franca estas tiaj gravaj lingvoj.) - 他学过几种像英语和法语那样重要的语言。

英语和法语是他学过的语言种类的例子。也许他未必就学过英语和法语。
Mi havas alian proponon, ol la ĵus prezentita. (Mia propono estas alia, ol la ĵus prezentita.) - 除了刚才提出的 (建议), 我还有别的建议。
Li havas korpon pli larĝan ol alta. = ... pli larĝan ol ĝi estas alta. - 他的身材宽大于高。

表身分和角色的 kiel

通常情况下, 比较词 kiel 表示相似性 (...tia kiel..., ...tiel kiel... 等), 但是, 它有时表示身分或角色。这时, kiel 的意思是 “作为, 是...的角色” 或类似意思:

Mi elektis lin kiel prezidanto. = ...estante prezidanto. ...en mia rolo de prezidanto., ...ĉar mi estas prezidanto. - 作为主席我选了他。
Ŝi estus bona por mi kiel edzino! = ...estante edzino! ...en edzina rolo! - 她倒可以做我的妻子呢!
Li naskiĝis kiel Franco, sed mortis kiel homarano. - 他生为法兰西人, 但是死为人类一员。

他出生时是法国人, 但是死时为人类一员。

只有上下文才能表示 kiel 表示相似性, 身分, 或角色。

比较短语是缩略句吗?

在很多情况下, 可以用带谓语的完整从句来代替 kiel 比较短语, 但是这并非总是可能的:

Li uzas sian hejmon kiel laborejon. → Li uzas sian hejmon (tiel), kiel oni uzas laborejon. - 他把自己的家用作工作室。

完整的 kiel 从句具有和 kiel 比较短语相同的意思。
Mi elektis ŝin kiel prezidanton. → Mi elektis ŝin (tiel), kiel oni elektas prezidanton. - 我选她当主席。

完整的 kiel 从句具有和比较短语不同的意思。比较短语告知她所接受的岗位, 而 kiel 从句则表示选她的方式。

因此, kiel 比较短语并非 (始终) 是缩略从句。

有些人认为, 要始终使用用于完整句中的 KI 首词。这时, 它们常常使用kia(j)(n) 代替 kiel 来表示平级比较。这种用法是非传统的, 不值得推荐的。此外, 它有时还会变得很粗俗:

Li vizitis tiajn urbojn, kia estas Parizo. - 他访问了巴黎这样的一些城市。 → Li vizitis (tiajn) urbojn kia Parizo.

最好说: Li vizitis (tiajn) urbojn kiel Parizo.
Li loĝas en la sama urbo, en kiu mi loĝas. - 他和我住在同一个城市。 → Li loĝas en la sama urbo, en kiu mi.

最好说: Li loĝas en la sama urbo kiel mi.
Li naskiĝis en la sama tago kaj en la sama loko, kiam kaj kie mi naskiĝis. - 他和我在同一天出生在同一个地方。 → Li naskiĝis en la sama tago kaj en la sama loko, kiam kaj kie mi.

最好说: Li naskiĝis en la sama tago kaj (en la sama) loko kiel mi.
Emilio havis sur si eĉ la saman veston, kiun ŝi tiam havis sur si. - 艾米丽甚至穿上了和当时所穿一样的衣服。 → Emilio havis sur si eĉ la saman veston kiun tiam.

要按柴门霍夫的方式说: Emilio havis sur si eĉ la saman veston kiel tiam.

如果比较短语为完整的从句, 就可以用 kia, kiu, kiam 等词引导 ,但是, 如果比较短语为单独的句成分 (或无谓语的若干个句成分), 就要使用比较词 kiel。

Kvazaŭ

在相似性比较中, 如果相似性仅仅是表面的, 非现实的, 并且是欲以强调的, 就可以使用kvazaŭ 代替比较词 kiel:

Dum momento li staris senmova, kvazaŭ ŝtoniĝinta. - 他瞬间站着不动了, 仿佛变成了石头。

他并非真地变成了石头。
Silente li migris tra la lando, kiu aperis al li kvazaŭ abunda fruktoĝardeno. - 他静默地走过这块土地, 在他看来, 它就像一个丰硕的果园。
Ĉiu statuo sur la riĉaj sarkofagoj ŝajnis kvazaŭ ricevinta vivon. - 在刻满花纹的石棺上的每一尊雕像, 似乎都具有生命。

有时, 跟在比较词 kiel 上一样, 在比较词 kvazaŭ 后面, 必须使用 N 词尾 (或其他作用标志): Tiesto ŝtelis filon de Atreo kaj lin edukis kvazaŭ sian propran. 迪埃斯特偷了阿特雷的儿子并且当作自己的儿子培养他。