حروف
الفبای اسپرانتو:
- Aa ami دوست داشتن
- Bb bela زیبا
- Cc celo هدف
- Ĉĉ ĉokolado شکلات
- Dd doni دادن
- Ee egala برابر
- Ff facila آسان
- Gg granda بزرگ
- Ĝĝ ĝui لذت بردن
- Hh horo ساعت
- Ĥĥ ĥoro گروه هم آواز
- Ii infano کودک
- Jj juna جوان
- Ĵĵ ĵurnalo روزنامه
- Kk kafo قهوه
- Ll lando کشور
- Mm maro دریا
- Nn nokto شب
- Oo oro طلا
- Pp paco صلح
- Rr rapida سریع
- Ss salti پریدن
- Ŝŝ ŝipo کشتی، قایق
- Tt tago روز
- Uu urbo شهر
- Ŭŭ aŭto اتومبیل
- Vv vivo زندگی
- Zz zebro گورخر
| حروف بزرگ: | A, B, C, Ĉ, D, E, F, G, Ĝ, H, Ĥ, I, J, Ĵ, K, L, M, N, O, P, R, S, Ŝ, T, U, Ŭ, V, Z |
|---|---|
| حروف کوجک: | a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z |
| نام حروف: | a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo |
حروف بزرگ و کوچک
تمام حروف شامل دو بخش می‌باشند: حروف بزرگ و حروف کوچک. حروف بزرگ در ابتدای کلمه در ابتدای جمله و همچنین برای اسامی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حروف کلاه‌دار
اسپرانتوی دارای شش حرف ویژه می‌باشد شامل: Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ و Ŭ. این حروف در بالای خود علامتی دارند. به این علامت ^ کلاه می‌گویند. به علامت بالای حرف Ŭ چنگک گفته می‌شود.
برای تایپ حروف کلاه‌دار (مثلا در نامه‌های الکترونیکی در اینترنت و غیره) می‌توانید گزینه دیگری جایگزین کنید. گزینه رسمی و متداول استفاده از حرف (H, h) است که در صفحه بنیان اسپرانتو آن را می‌یابید. در سیستم نگارشی H کلا برای Ŭ از گذاشتن کلاهک صرف نظر می شود:ch, gh, hh, jh, sh, u در کامپیوترو ایمیل و غیره بسیاری از ایکس استفاده می کنند X بجای کلاهک: cx, gx, hx, jx, sx, ux.
تلفظ
حروف A, E, I, O و U حروف باصدا یا خودآوا هستند. بقیه حروف بی صدا یا ناخودآوا هستند. تمام حروف تلفظ می‌گردند. در اسپرانتو حروف ساکت یعنی حرفی که نوشته شود اما خوانده نشود وجود ندارد.
حروف باصدا (خودآوا)
| حرف باصدا | شرح | صداهای سمبلیک IFA |
|---|---|---|
| I | ئی | [i] |
| U | او | [u] |
| E | اِ | [e] |
| O | اُ | [o] |
| A | آ | [a] |
آکسان (آوافشاره)
در هر کلمه‌ای دو یا چند حرف باصدا وجود دارد و هنگام ادای کلمه فشار روی یکی از این حروف وجود دارد که واژه را آهنگین می‌کند و توسط آنها کلمه سیلاب بندی یا بخش می‌شود. به آن فشار، آکسان یا آوافشاره می‌گویند. در اسپرانتو آکسان روی سیلاب ماقبل آخر است. در این مثال‌ها حرف بزرگ جایی است که آکسان روی آنها می‌باشد: tAblo, nenIam, rapIda, taksIo, familIo, revolvEro, krokodIloj, eskImo, diskUtas, mEtro, metrOo, Apud, anstAtaŭ, trIcent, mAlpli, Ekde, kElkmilو غیره.
در اشعار یا متن‌های ادبی برای زیبایی متن می‌توان گاهی پایانه‌ی O را حذف نموده و به‌جای آن آپاستروف گذاشت که البته تلفظ نمی‌شود و آکسان را نیز تغییر نمی‌دهد: taksI', familI', revolvEr', metrO'.
تغییر حروف باصدا
هریک از حروف صدادار باید دقیقا در جایگاه خود ادا شوند و نکته مهم این است که آنها به‌گونه‌ای تلفظ کنید که به صدای سایر پنج حرف خیلی نزدیک نشود.
کشیدگی در حروف باصدا در اسپرانتو کاملا بی‌معنی است. آنها را می‌توان به دلخواه بلند، نیمه بلند یا کوتاه ادا کرد.
هر حرف صدادار در اسپرانتو بی‌حرکت تلفظ می‌شود یعنی هنگام تلفظ حرف صدادار چرخش زبان به‌گونه‌ای است که صدای دیگری شنیده نمی‌شود. مثلا حرف E (اِ) "ej" (اِی) تلفظ نمی‌شود یا حرف O (اُ) را "oŭ" (اُو) ادا نمی‌شود.
حروف بیصدا (ناخودآوا)
| حرف بی صدا | شرح | صداهای سمبلیک IFA |
|---|---|---|
| B | ب | [b] |
| P | پ | [p] |
| D | د | [d] |
| T | ت،ط | [t] |
| G | گ | [g] |
| K | ک | [k] |
| V | و | [v] |
| F | ف | [f] |
| Z | ز،ظ،ذ | [z] |
| S | س،ث،ص | [s] |
| Ĵ | ژ | [ʒ] |
| Ŝ | ش | [ʃ] |
| Ĥ | خ | [x] |
| H | ح، ه | [h] |
| C | تس | [ts] |
| Ĝ | ج | [dʒ] |
| Ĉ | چ | [tʃ] |
| M | م | [m] |
| N | ن | [n] |
| L | ل | [l] |
| R | ر | [r] |
| J | ی | [j] |
| Ŭ | مثل او در اتو | [w] |
حروف نیم‌صدا (صدادار ترکیبی)
حرف بی‌صدای J و Ŭ که در آخر واژه قرار می‌گیرند همیشه توسط یکی از حروف باصدای اصلی که قبل آنها واقع می‌شود تلفظ می‌گردند. مثل floroj, ankaŭ, eŭoropo, homoj و غیره.
تغییر حروف بیصدا
وقتی یک حرف بیصدا پس از حرف صداداری واقع می‌شود، خیلی‌ها تمایل دارند حرف دیگری را جایگزین کرده و آن را تلفظ کنند مثل: akvo → "agvo", okdek → "ogdek".. و برعکس، وقتی یک حرف بیصدا قبل از یک حرف باصدا قرار گیرد، آن را اینگونه جایگزین کنند مثل: subtaso → "suptaso", absolute → "apsolute". این تغییرات اساسا صحیح نیستند اما اگر ایجاد اشتباه یا سوء معنی نکنند در عمل قابل تحمل می‌باشند. در پاره‌ای از اوقات بعضی‌ها تلفظ حرف بی‌صدای آخر را تغییر می‌دهند مثل: apud → "aput", sed → "set", hund' → "hunt", naz' → "nas". این گونه تغییرات به هیچ عنوان قابل قبول نیستند و اکیدا بایست از آن پرهیز نمود.
برای گویشوران برخی از زبان‌ها تلفظ دو حرف بی صدا مانند KV و GV مشکل است به این دلیل اینگونه ادا می‌کنند "kŭ" و "gŭ": akvo → "akŭo", kvin → "kŭin", gvidi → "gŭidi". Ŭ هیچگاه در یک کلمه اسپرانتویی نمی‌تواند مستقیما پس از یک حرف بیصدا بیاید، و به همین خاطر درک اشتباه واژه به سختی ممکن است بوجود آید، لیکن چنان تلفظی مثل یک تلفظ غلط محسوب می‌شود.
در برخی زبان‌ها حروف P, T, K, C و Ĉ را از ته حلق ادا می‌کنند مثل حرف H (مثل حرف هـ در فارسی وقتی آخر واژه قرار می‌گیرد و آن را ضعیف تلفظ می‌کنیم مثل: کوچه، هدیه، گریه). در اسپرانتو چنین قاعده‌ای وجود ندارد اما اگر بعضی‌ها برحسب عادت زبان مادری این‌چنین به‌کار می‌برند باید دقت کنند که بسیار ضعیف و کم‌فشار باشد و مثل H کامل تلفظ نکنند.
L از حروف پشت دندانی است که باید کم‌فشار و معمولی ادا شود زیرا اگر زبان را زیاد پشت دندان نگاه داریم صدایی شبیه u (او) ایجاد خواهد شد که نادرست است.
وقتی N جلوی حروف لثوی یا حروفی با صوت‌های نرمکام قرار می‌گیرد فرد تمایل دارد آن را برای تلفظ راحت‌تر به شکل همان حروف و اصوات ادا کنند: tranĉi, manĝi, longa, bankoو بقیه. آن مشکلی ندارد، زیرا در اسپرانتو صدای خیشومی در حروف لثوی یا نرمکام که حرف N با آنها قاطی شود وجود ندارد. همینطور افراد تمایل دارند M را به صورت دندان ـ لبی پیش از صدای دندان ـ لبی دیگر تلفظ کنند: amforo, ŝaŭmvino و بقیه. آن هم مشکلی ندارد. لیکن باید توجه کرد، که N را نباید دندان ـ لبی تلفظ کرد: infero, enveni و بقیه. ، زیرا آن وقت شنونده N و M را قاطی می‌کند و این قابل قبول نیست. (معادل فارسی که سنبل را سمبل تلفظ شود) بدیهی است که افراد می‌توانند همیشه تلفظ پایه N و Mرا به‌کار برند.
از حروف دندانی است. در بسیاری از زبان‌ها ادای حرف R برای گویشورانش به آسانی صورت نمی‌گیرد. لیکن چون فارسی زبانان به راحتی این حرف و سایر حروف را تلفظ می‌کنند. از توضیحات اضافی خودداری می‌گردد.
کشیدگی حروف بیصدا نیز در اسپرانتو بی‌معنا است. آنها را می‌توان بلند، نیمه‌بلند یا کوتاه تلفظ نمود. منظور آن که آنها را به راحتی آن‌طور که تمایل دارید ادا کنید.