Apostrof zamiast końcówki O
Końcówkę O w rzeczowniku można opuścić. Wtedy zapisuje się apostrof zamiast O. To opuszczenie O możliwe jest jednak tylko wtedy, gdy nie następuje któraś z końcówek J albo N. W wymowie akcent zostaje na tej samej samogłosce, jakby to O jeszcze tam było.
- turmento → turment' (turmEnt')
- historio → histori' (historI')
- metroo → metro' (metrO').
- ĉielo → ĉiel' (ĉiEl').
Nie można użyć apostrofu zamiast końcówki A, końcówki E oraz końcówki czasownika. Należy również pamiętać, że nie można zastępować apostrofem końcówek ON, OJ i OJN. Har' równa się zawsze haro, nigdy haron, haroj czy harojn.
Przy tych słowach z tabeli, które kończą się na O, spółgłoski kończące "o" nie są prawdziwymi końcówkami "o" i dlatego nie można zastępować ich apostrofami. Nie da się więc użyć ki', ti', i', ĉi', neni' zamiast kio, tio, io, ĉio, nenio.
Apostrof zamiast la
Samogłoska "a" z przedimkiem określonym la może być opuszczona i zastąpiona apostrofem → l'. Tą skróconą formę jest najczęściej używana tylko po przyimkach, które zakończone są samogłoską: ĉe l', tra l', pro l':
- Liberigu nin Dio, de l' sovaĝaj Normandoj! - Uwolnij nas Boże od tych dzikich Normandów!
Zaŭważ, że l' zapisuje się jako osobne słowo: de l' maro (nie de l'maro', anidel' maro)
Głównie w poezji
Apostrofy są używane głównie w poezji w celu usunięcia jednej sylaby i tym lepszego dopasowania słów do rytmu.
Post longa migrado sur dorna la voj'
Minacis nin ondoj de l' maro;
Sed venkis ni ilin kaj velas kun ĝoj'
Al verda haven' de l' homaro.
Post longa batalo, maldolĉa turment'
La stela standardo jam flirtas en vent'.
W zwykłych zwrotach wyrazowych apostrofy są bardzo rzadkie. W języku mówionym apostrofy niemal w ogóle nie występują.
Dank' al
Apostrof jest również tradycyjnie używany w wyrażeniu dank' al, które wskazuje na przyczynę czegoś dobrego, ="przez korzystny wpływ...". Dank' al pojawia się w zwrotach językowych, także w języku mówionym:
- Jes, dank' al Dio, ĉio estas en bona ordo. - Tak, dzięki Bogu, wszystko w porządku.
- Dank' al lia instruado mi sukcesis en la ekzameno. - Dzięki jego nauczaniu zdałem ten egzamin.
W takim samym znaczeniu można użyć danke al.
Un'
Kiedy liczy się takt, rytm itp. można użyć skróconej formy apostrofowej numeru unu:
- Un'! du! un'! du! — La soldatoj marŝis. = Unu! du!... - Un'! du! un'! du! - maszerują żołnierze.
- "Un', du, tri, kvar", li kalkulis laŭte. = Unu, du... - "Un', du, tri, kvar", liczył głośno.
Un' może pojawić się tylko samodzielnie, jakby użycie wykrzyknikowe, jak w poprzednich przykładach. Nie może pojawić się w zwykłych zdaniach. Nie można użyć np. tak: Mi havas nur un' amikon. Można tylko tak: Mi havas nur unu amikon.