Anstataŭ
介詞 anstataŭ 表示某事物之角色由另一事物來完成, 或某事物的位置由另一事物所佔有:
-
Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. - 替代於咖啡, 他給我加糖但沒奶精的茶.
他沒給咖啡, 而是茶. 咖啡的角色 (作為飲料) 由茶來達成.
- Kiam mortis Jobab, ekreĝis anstataŭ li Ĥuŝam el la lando de la Temananoj. - 當尤巴柏死了, 取代他而統治的是來自提瑪那諾國的胡杉.
-
Anstataŭ matene, mi nun hejtados la fornon tagmeze. - 替代於早晨, 我現在將在中午加熱爐子.
我將不再在早晨加熱, 而在中午.
-
Anstataŭ ĉia respondo la maljunulino nee skuis la kapon. - 替代於任何回應, 那老婦人否定地搖了頭.
她沒有給真正的回答, 但以搖頭作為回答.
-
Ĉu mi ne helpu vin, anstataŭ tio, ke vi sola faru la tutan laboron? - 不要我幫你忙, 反而你要單獨做全部工作嗎?
現在的意圖是, 你要單獨做全部的工作. 不要反而由我來幫你忙嗎?
- Anstataŭ ke ĉiu lernas diversajn lingvojn, ĉiuj ellernadu unu saman lingvon. - 替代於每人都學各種語言, 大家都來學會一種相同的語言.
- La aliaj anasoj preferis naĝadi en la kanaloj, anstataŭ viziti ŝin. - 其他鴨子寧可在運河裡游水, 而不去拜訪她.
Krom
介詞 krom 表示另行考慮之事物. 這個基本意義實際上有兩個意思: 額外的 krom 和 附加的 krom.
例外的 krom
額外的 krom 表示句子的其他部分不適用的情形. 如果句子是正面的, 額外的 krom 就是負面的. 這種正面句子通常含有 ĉiu(j), ĉio 或 tuta 等詞:
-
Tie estis ĉiuj miaj fratoj krom Petro. - 除了彼得, 我的朋友們都在那裡.
彼得不在那裡.
-
Ĉio en ŝi estis juna kaj almenaŭ ŝajne serena, krom la frunto. - 她身上的一切都年輕, 至少看起來很開朗, 額頭除外.
額頭不是那樣.
-
La tuta teksto estas korekta, krom unu frazo. - 整個文本是正確的, 除了一句之外.
有一句不正確.
如果句子是負面的 (帶有 ne, NENI- 或 sen), 則附外意義的 krom 就變成正面的了:
-
En la salono estis neniu krom li kaj lia fianĉino. - 大廳裡, 除了他和他未婚妻, 就沒人了.
他和他未婚妻的確在那裡.
-
Ne ekzistas Dio krom Mi. - 除我之外, 再也沒有上帝.
我是唯一存在的神.
-
En la lastaj monatoj mi, krom miaj profesiaj bezonoj, preskaŭ neniam eliras el la domo. - 過去幾個月裡, 除了專業需求外, 我幾乎不曾離家.
在職業需要的情形下, 我會出去的. (為了明晰, 可以說 krom pro miaj profesiaj bezonoj (除了由於我的職業的需要), 但請看後面有關 anstataŭ 和 krom + 其他角色標記部分.)
-
Marta kuŝis sur la malmola litaĵo sen ia alia sento krom morta laciĝo. - 瑪塔躺在硬床上, 除了累得要死, 沒有任何其他感覺.
她確實覺得快累死了.
- Mi nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon. - 除了讓我看到奉獻和尊重之外, 我不再要求什麼.
- Ne ekzistas alia bono por la homo, krom manĝi kaj trinki. - 除了吃喝, 對人類沒有其他好處.
附加的 krom
附加的 krom 表示某事確實是真. 對此事 (後來) 又加上另一個, 它也是真. 通常 ankaŭ (有時 ankoraŭ 或 eĉ) 會在句中出現以加強其附加的意思:
- Krom Petro tie estis ankaŭ ĉiuj aliaj miaj fratoj. = Aldone al Petro ankaŭ ili estis tie. - 除了彼得, 那裡還有所有我的兄弟們. = 彼得之外, 他們其他人也在那裡.
- Per pruntedono ofte oni perdas krom sia havo ankaŭ la amikon. = Aldone al tio, ke oni perdas sian havon, oni perdas ankaŭ la amikon. - 借錢給人, 人們往往失去的除了錢財也會失去朋友. = 除了失去錢財, 也會失去朋友.
- La luno ne leviĝis ankoraŭ sufiĉe alte, krom tio estis iom da nebulo. = Aldone al tio, ke la luno ne leviĝis sufiĉe, estis ankaŭ iom da nebulo. - 月亮還沒升得夠高, 此外又有一些霧. = 除了月還沒升得夠高, 也有一些霧.
- Krom Karlo, venis eĉ lia tuta familio. = Aldone al tio, ke venis Karlo... - 除了卡羅, 甚至他全家都來了. = 除了卡羅之外, 還有...
- Krom tio, ke li venis malfrue, li eĉ kondutis tre malbone. - 他除了遲到之外, 他甚至行為很差.
誤解的風險
通常文脈會清楚表明, 指的是除外或額外的 krom. 如果附有 ankaŭ, ankoraŭ 或 eĉ, 則 krom 必定是附加的. 如果沒有這類詞, 而句子是否定的, 則 krom 必定是排除的. 為求絕對明確, 在除外意義時可代之以 kun escepto de, escepte de, escept(int)e + N 詞尾, 或 ekskluzive de. 用在附加意義時, 可以用 aldone al, inkluzive de.
Anstataŭ 和 krom + 其他角色標記
Anstataŭ 和 krom 是有點特別的介詞, 因為它們事實上完全沒有句子角色的標示作用! 它們只表示, 有另外實現句子角色者, 或者該事應另行考量. 通常可由文脈顯示, 被轉手的角色是主語, 受語, 或狀語. 但需要時, 也可以加上其他的角色標記 (如介詞或 N 詞尾), 用來表示實際的句子角色:
-
Li faris tion pro ŝi anstataŭ pro mi. - 他做那事, 由於她而非由於我.
如果說 anstataŭ mi, 好像是他取代作為行動者的我, 即他做了那事, 而不是由我去做那事.. Pro 表示我扮演 "原因" 的角色, 而該角色的我由她取代.
-
Petro batis Paŭlon anstataŭ Vilhelmon. - 彼得打保羅, 而不是打威廉.
彼得打的不是威廉, 而是保羅. 請比較: Petro batis Paŭlon anstataŭ Vilhelmo. (彼得打了保羅, 而不是威廉打的.) = 不是威廉, 而是彼得打了保羅.
- Ili veturis al Londono anstataŭ al Bath. - 他們旅行去倫敦, 而不是去巴斯.
-
Kiu alportas oferojn al dioj, krom al la Eternulo sole, tiu estu ekstermita. - 帶著犠牲給眾神者, 除了單單給主之外, 都要被處決.
沒有 al 好像是說, 只有主才能帶著犠牲來拜眾神而不會被處決. Al 需要用來說明, 主才是犠牲的接受者.
-
Neniu rajtas uzi la novan aŭton, krom en la okazo, se mi tion diros. - 沒人有權用那新車, 除非我說可以.
En 表示, okazo 是時間狀語.
-
Krom Vilhelmon Petro batis ankaŭ Paŭlon. - 除了打威廉, 彼得也打了保羅.
在 krom 後面的 N 詞尾事實上是多餘的, 雖然在這類句子中不算錯, 不會有混淆的. 此處 ankaŭ 的位置免徐了誤解. 請比較: Krom Vilhelmo ankaŭ Petro batis Paŭlon. = Krom ke Vilhelmo batis Paŭlon, ankaŭ Petro faris tion. (除了威廉打了保羅, 彼得也那樣做.)
也可以用既知的不定詞來說明: ...anstataŭ fari tion pro mi. (...而不是由於我而做那事.) ...anstataŭ peti de vi... (...而不是來自你的要求...) ...anstataŭ bati Vilhelmon. (...而不是打威廉) ...anstataŭ veturi al Bath. (...而不是旅行到巴斯.) Krom bati Vilhelmon... (除了打威廉外...)
獨立使用
如果要獨立使用 anstataŭ 或 krom, 而不提涉及的對象時, 則必須加上副詞詞尾: anstataŭe = "替代於那個"; krome = "除那個之外":
- Li ne donis al mi kafon. Anstataŭe li donis teon. = Anstataŭ kafo... - 他沒給我咖啡. 反而他給我茶. = 替代於咖啡...
- Krome vi devas pagi por matenmanĝo. = Krom tio, kion vi jam pagis... - 此外, 你必須支付早餐. = 除了你已支付的之外...
也可用形容詞詞尾: Ni devis almeti la anstataŭan radon. (我們必須安裝替用的輪子.) = ...那個取代另個輪子的輪子. Vi devas pagi kroman kotizon. (你必須付額外的費用.) = ...更多費用, 除了你已付的之外.
Krome 和 kroma 有著總是附加的意義, 沒有例外.