数量词有时以特别的方式运用。带有数量意义的词, 可以是名词 (multo, kelko 等), 形容词 (multa, pluraj 等), 副词(multe, sufiĉe 等), 和副词性小品词 (pli, tiom 等)。
数量名词
数量名词起正常名词的作用。很多情况下, 它们被 da 短语所修饰, 后者表示数量由什么组成:
- Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo. - 我出行时, 从不随身带许多行李。
数量词在语法上是中心词,但是从意思的角度看, da 短语常常更重要。有时, 人们把这种 da 短语的名词看得如同中心词一样:
-
Tiam grandega multo da vortoj fariĝus en la skribado tute nediferencigeblaj unu de alia. - 这时, 大量的词在书写上会变得彼此不可区分。
Nediferencigeblaj 在语法上与multo 有关, 但是却有 J 词尾, 因为根据意思它与vortoj 紧密关联。实际上, 如果说 nediferencigebla{2 而没有 J, 该句会变得很怪异, 因为后续短语 unu de alia 强加给人多个个体的概念。请比 较以下例子: Grandega multo da vortoj fariĝas tute senbezona por lernado. [大量的词对于学习来说变得完全不需要。]
最为常见的是, 人们宁可用副词形式 multe 和 malmulte 来代替 multo 和 malmulto。
数量副词
最为常见的是, 数量副词出现在句中, 似乎就是起主语, 宾语等作用的名词。实际上, 几乎只 涉及到multe, sufiĉe, kelke, 及其变体。然而, kelke 的这种用法近來已经不常有了:
-
En la kelo troviĝas multe da rubaĵoj. - 地窖裡有許多垃圾。
Multe 是主语。也可以说 multo da rubaĵoj。
-
El ŝia buŝo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj. - 从她的嘴中吐出了几颗珍珠和几粒钻石。
两个 kelke 是 eliris 的主语。可以说 kelko da perloj/diamantoj, 但是, kelko 在实 践中从来不用。近来最常用 kelkaj: kelkaj perloj, kelkaj diamantoj
-
La riĉulo havas multe da mono. - 那个富人有很多钱。
Multe 是宾语, 但是它不能接词尾 N, 因为它是副词。
- Mi havas sufiĉe da laboro. - 我有足够的工作 (要做)。
可以类似地使用表示数量的副词性小品词:
-
Ĉu vi scias, kiom estis da mortigitoj? - 你知不知道, 这次死了多少人?
Kiom 是 estis 的主语。
-
Prenu tiom da mono, kiom vi volas. - 你想要多少钱就取出多少钱。
Tiom 和 kiom 都是宾语。
-
Pri tiom da feliĉo mi eĉ ne sonĝis, kiam mi estis ankoraŭ la malbela anasido! - 当我还是丑小鸭时, 我甚至没有梦见过这么多的幸福!
Tiom 是 pri 状语。
-
Restas ankoraŭ iom da problemoj. - 还剩下少量问题。
Iom 是主语。
-
Observu pli da ordo! - 请多多遵守秩序!
Pli 是宾语。
-
Tro da kuiristoj kaĉon difektas. - 厨师太多, 坏了米粥。/三个和尚没水喝。
Tro 是主语。
当数量副词后接 da 短语时, 该副词常常可能看似完全不是中心词, 而该后续 da 短语的名词才是中心词。从意义角度看, da 短语实际上更重要; 而从语法角度看,副词才是中心词。 但是当 “数量副词 + da 短语” 带有修饰语时, 通常将该修饰语关联到 da 短语, 尽管它不是中心词: Multe da akvo estis verŝita sur ĝin. [大量的水浇到了它上面。] 但是, 如果没有 da 短语, 就可以将修饰语只关联到副词, 因而必须使用副词形式: Multe estis farite. [流了许多 (眼泪)。]
数量形容词代替数量副词
常常可以用数量形容词来代替数量副词。这时, da 短语的名词就成了中心词, 而 da 消失了:
- En la subtegmento troviĝas multaj malnovaj vestaĵoj. ≈ ...multe/multo da malnovaj vestaĵoj. - 阁楼上有许多旧衣服。
- La riĉulo havas multan monon. ≈ ...multe/multo da mono. - 那位富人有许多钱。
然而却存在细微意义上的差别。Multaj 和 kelkaj 有时用于个体的, 单独的事物, 有时用于不 可分的群体。Multe 和 kelke 只可用于不可分的群体。因此, 不可能说: Kelke da homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. 必须说: Kelkaj homoj..., 因为涉及到每一个人各自的情感。
程度与数量
程度和数量是不同的东西, 但是, 有时它们又很接近。
Tre 和 multe
- tre = 非常, 很 － 高程度地, 带有强度地
- multe = 许多, 大量 － 大量地, 持久地, 经常反复地
在形容词和副词上几乎总是使用 tre, 但是, 当明确地涉及到数量或频度时, 就可以使用 multe。在动词上 multe 最为常用, 因为通常涉及到数量或频度, 但是在说到程度或强度时, 也可以使用 tre:
- Ĝi estas tre bona. - 它很好。
- Tie troviĝas tre grandaj domoj. - 那里有很大的房子。
- Mi tre ŝatas Berlinon. = Mi intense ŝatas Berlinon. - 我非常喜欢柏林。
- Mi tre amas ŝin. = Mi intense amas ŝin. - 我非常爱她。
- Mi havas multe da mono. - 我有许多钱。
- Ŝi multe pensis pri tio. = Ŝi longe pensis pri tio. - 这件事她考虑了很久。
- Kiu multe parolas, ne multe faras. - 谁说得多, 谁就做得少。
-
Li tre multe helpis al mi. - 他帮了我很大忙。
Tre 修饰 multe。Multe 修饰 helpis。
修饰 pli 和 tro 使用 multe:
- Ĝi estis multe pli granda ol antaŭe. - 它比以前大得多。
- Ĝi fariĝis multe tro nigra. - 它变得实在是太黑了。
Kiel 和 tiel
表解词 kiel 和 tiel 不仅表示方式, 而且还表示程度。要在可以使用 tre 的地方使用它们:
-
Vi estas tiel bela, tiel bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon. - 你如此美丽, 如此善良, 如此诚实, 我必须送给你礼物。
可以说: tre bela, tre bona, kaj tre honesta。
-
La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo. - 黑夜漆黑一片, 我们就连鼻子前的东西也看不见。
有可能说: tre malluma。
Kiom 和 tiom
表解词 kiom 和 tiom 表示数量。要在可以使用 multe 的地方使用它们:
-
Mi volas tiom da terpomoj, kiom mi povas porti. - 我能拿多少, 我就要多少土豆。
可以说: volas multe 及 povas porti multe。
-
Ŝi tiom laboris, ke ŝi fariĝis ĉefo de la firmao. - 她拼命地工作, 最终当上了公司老总。
可以 说: multe laboris。
在 multe 前面更常用 tiom, 因为 multe 是数量词: Nun li estis ja riĉa, havante tiom multe da mono. [他现在发了财, 有的是钱。] 或者 ...havante tiel multe da mono. 或者 ...havante tiom da mono.
"Tiom-kiom 风格"
当人们想要进行强势强调时, kiom 和tiom 有时用来代替 kiel 和 tiel 表示程度. 这是很好的方式. 但是, 某些世界语者有系统地只使用 3}kiom 和 tiom 来代替 kiel 和 tiel 表示程度, 似乎他们总是在强调, 例如: Mi estas tiom forta, kiom vi. 请比较《世界语基础》中的句子: Mi estas tiel forta, kiel vi. [我跟你一样强壮.] 这种 “tiom‐kiom 风格” 对于世界语基础和柴氏用法来说完全是外来的. 此外, tiom‐kiom 风格者丧失了使用 tiom 和 kiom 来强调的可能.