შინაარსის ნახვა
  2. 6 ზედსართავი სახელი

ზედსართავი სახელი აღნიშნავს მახასიათებელს, თვისებას, კუთვნილებას, კავშირსა და ა.შ. ზედსართავ სახელს ესპერანტოში A დაბოლოება დაერთვის:

  • longa - გრძელი = დიდი სიგრძის მქონე
  • ruĝa - წითელი = წითლის, როგორც მახასიათებლის მქონე
  • bona - კარგი = სიკარგით დამახასიათებელი
  • inteligenta - ჭკვიანი = ჭკუის მქონე, ჭკუით დამახასიათებელი
  • homa - ადამიანური (ადამიანის), სახალხო, საზოგადოებრივი = ადამიანებთან დაკავშირებული
  • malaperinta - გაუჩინარებული = ის, რაც/ვინც უკვე გაუჩინარდა

კუთვნილებითი ნაცვალსახელებიცა და რიგობითი რიცხვითი სახელებიც ზედსართავებს წარმოადგენენ, მაგრამ ასეთ სიტყვებში A დაბოლოებას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს.

A დაბოლოებას შეიძლება მოჰყვეს მრავლობითის აღმნიშვნელი J დაბოლოება და აკუზატივის N დაბოლოება. შესაძლებელია მათი ერთდროულად დართვაც, მაგრამ J ყოველთვის N-ის წინ იწერება:

longaj longan longajn
ruĝaj ruĝan ruĝajn
miaj mian miajn
sesaj sesan sesajn

შედარებისთვის ზედსართავ სახელებთან ერთად ნაწილაკები pli და plej გამოიყენება.

ზედსართავ სახელთა ხმარება

ზედსართავი სახელები ძირითადად არსებით სახელთა აღსაწერად გამოიყენება.

ეპითეტური ზედსართავი სახელები

ზედსართავ სახელს შეიძლება არსებითი სახელისადმი მიმართული ეპითეტის (პირდაპირ აღმწერი ზედსართავი) ფუნქცია ჰქონდეს. ეპითეტური ზედსართავი სახელი მეტწილად არსებითი სახელის წინ დგას, მაგრამ მათი არსებითის შემდეგ დასმაც შეიძლება. შესაძლოა ერთი და იგივე არსებით სახელთან ზედსართავთა ერთდროულად წინ და შემდეგ დასმაც კი:

  • granda domo - დიდი სახლი
  • domo granda - დიდი სახლი
  • la tago longa - გრძელი დღე
  • la longa tago - გრძელი დღე
  • fama Franca verkisto - ცნობილი ფრანგი მწერალი
  • fama verkisto Franca - ცნობილი ფრანგი მწერალი
  • Lingvo Internacia (la origina nomo de Esperanto) - Lingvo Internacia (ესპერანტოს თავდაპირველი სახელი)

არსებითი სახელი შემდეგ მდგარ ეპითეტურ ზედსართავს ხშირად ხაზგასმული მნიშვნელობა აქვს.

პრედიკატული ზედსართავი სახელები

ზედსართავმა სახელმა შესაძლოა ზოგჯერ რაიმე პრედიკატულად, ზმნის მეშვეობით აღწეროს:

  • La domo estas granda. - სახლი დიდია

    Granda (დიდი) აღწერს არსებით სახელს domo (სახლი) ზმნით estas (არის).

  • Tiuj ĉi verkistoj iam iĝos famaj. ეს მწერლები ოდესმე ცნობილები გახდებიან.

    Famaj (ცნობილები) აღწერს არსებით სახელს verkistoj (მწერლები) ზმნით iĝos (გახდებიან).

  • Mi farbis mian domon blanka. ჩემი სახლი თეთრად შევღებე.

    Blanka (თეთრი) აღწერს არსებით სახელს domon (სახლი) ზმნით farbis (შევღებე).

სხვა სიტყვების აღწერა

ზედსართავი სახელები არსებითი სახელისებური ნაწილაკების აღსაწერადაც იხმარება, მაგ. პირადი ნაცვალსახელების, ჩვეულებრივ პრედიკატულად:

  • Mi estas feliĉa. - ბედნიერი ვარ.
  • Tiu estas mia. - ის ჩემია.
  • Tio estas bona. - ეს კარგია.
  • Ili fariĝis koleraj. - ისინი გაბრაზდნენ.
  • Ambaŭ ŝajnis dormantaj. თითქოს ორივეს ეძინა.

ზედსართავ სახელთა არსებით სახელისებური გამოყენება

როდესაც ზედსართავ სახელს არსებითი სახელის ეპითეტის დატვირთვა აქვს, ზოგჯერ არსებითი სახელი გამოტოვებულია ხოლმე. ასეთ შემთხვევაში არსებითი სახელი ფუნქციას თავად ზედსართავი სახელი იღებს. ეს შესაძლებელია, როცა წინადადების კონტექსტი ნათლად უჩვენებს, რომ არსებითი სახელი ნაგულისხმებია:

  • La palaco de la imperiestro estis la plej belega [palaco] en la mondo.

    იმპერატორის სასახლე მსოფლიოში ყველაზე ლამაზი [სასახლე] იყო.

  • Mi ne volas tiun ĉi supon, donu al mi alian [supon].

    ეს წვნიანი არ მინდა, სხვა [წვნიანი] მომე.

  • Tro malmultaj [homoj/aŭskultantoj] venis.

    ძალიან ცოტა [ხალხი/მსმენელი] მოვიდა.

  • Kelkaj [personoj] el ni alvenis malfrue.

    ზოგიერთი [ჩვენგანი] გვიან მოვედით.

  • Ni ambaŭ volas la saman [aferon]. (Aŭ: Ni ambaŭ volas la samon.)

    ჩვენ ორივეს იგივე [რამ] გვინდა. (ან: ჩვენ ერთი და იგივე გვინდა.)

  • Vi estas la unuaj [personoj], kiujn mi vidas hodiaŭ matene.

    თქვენ პირველები ხართ, ვინც დღეს დილით ვნახე.

  • Via pano estas malpli freŝa, ol mia [pano].

    ჩემი პური უფრო ახალია, ვიდრე შენი [პური].

  • Estas nun la dua [horo].

    ახლა ორია.

  • Mi parolas la Francan [lingvon].

    ფრანგული [ენა] ვიცი.

ზედსართავი სახელისმაგვარი ნაწილაკები

ესპერანტოში გარკვეულ ნაწილაკებს შესაძლოა წინადადებაში ზედსართავი სახელის დატვირთვა ჰქონდეთ, მაგრამ მათ A დაბოლოება არ დაერთვით. ასეთებია A, U და ES კორელატები, ნაწილაკი ambaŭ და რიცხვითი სახელები.

  • Tiun straton mi neniam vidis antaŭe.

    ის ქუჩა ადრე არასდროს მინახავს.

  • Mi korektis ambaŭ erarojn.

    ორივე შეცდომა გავასწორე.

  • Tie loĝas du Hungaroj kaj tri Kanadanoj.

    იქ ორი უნგრელი და სამი კანადელი ცხოვრობს.

ზემოთ დაბრუნება