Den grundlæggende og vigtige betydning af forholdsordene al (til), el (fra) og ĝis (indtil) er retning, men de bruges også i forskellige andre betydninger:

al

Et mål for bevægelse: Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo (hen til onklen).

Retning uden bevægelse: Ŝi apogis sin per la mano al la muro (til muren).

Den som får noget eller som får profit/ikke profit fra handllingen: Donu al la birdoj (til fuglene) akvon. Diru al mi (mig) vian nomon. Ŝi kombas al si la harojn. Pardonu al mi! Lia babilado malhelpis al mi (mig) fari la hejmtaskojn.

Den som erfarer eller føler noget: Ŝajnas al mi, ke vi mensogas.

En ejer osv. (ved aparteni (tilhøre)): La rozo apartenas al Teodoro.

Resultat af en omformning eller ændring: Li disrompis ĝin al mil pecoj (i tusinde stykker). Normalt bruger man en (i) + N-endelse: Li disrompis ĝin en mil pecojn.

Tilføjelse, sammenlægning o.l. (med aligi (tilføje), aliĝi (tilmelde sig), aldoni (tilføje) o.l.): Ĉu vi jam aliĝis al la kongreso?

Det som man betragter, når man vurderer en sag i nærheden eller lignende: Proksime al la angulo staris aŭto. Tiu nubo similas al ĉevalo.

el

Bevægelse indefra og ud: El la tubo (ud af røret) fluis akvo. Li eliris el la ĉambro (ud af værelset).

Afstamning, oprindelse, kilde, tidligere tilstand, årsag: El kiu lando vi venas? Ŝi tradukis la libron el la Ĉina lingvo. El la knabo fariĝis junulo. El surprizo (= pro surprizo) li preskaŭ falis. For at udtrykke årsag foretrækker man i dag at bruge pro.

Materiale, konsistens: La skatolo estis farita el ligno (af træ). Unu minuto konsistas el sesdek sekundoj (af tres sekunder).

En gruppe eller masse, når man skiller eller udtager nogle af gruppen, eller en del af massen: El ĉiuj miaj infanoj (af alle mine børn) Ernesto estas la plej juna. Trinku el la vino (af vinen), kiun mi enverŝis.

ĝis

Et sted som bevægelse når til, men ikke passerer forbi: Mi akompanis ilin ĝis ilia domo (til deres hus).

Grænseområde, terrain o.l.: La tuta lago ĝis la transa bordo (til den modsatte bred) estas kovrita de glacio.

Tid, mål, grad, niveau eller tilstand, som noget nåede, men ikke passerede: Mi laboras de frua mateno ĝis malfrua vespero (til sent om aftenen). La tasko estu preta ĝis la fino de Junio (i slutningen af juni). La prezo falis ĝis du eŭroj (til to euro).

Også genstandsfalds-N-endelsen og forholdsordet de (ejefalds-s) er retningsrollevisninger.