Späť na obsah

Základným, hlavným významom predložiek al, el kaj ĝis je smer, ale používajú sa aj v rôznych iných významoch:

al
Cieľ pohybu: Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. (Prichádzam od dedka a teraz idem k strýkovi.)
Smer bez pohybu: Ŝi apogis sin per la mano al la muro. (Rukou sa opierala o múr.)
Ten, kto niečo dostane alebo z deja profituje/stráca: Donu al la birdoj akvon. (Daj vtákom vodu.) Diru al mi vian nomon. (Povedz mi svoje meno.) Ŝi kombas al si la harojn. (Češe si vlasy.) Pardonu al mi! (Prepáč mi to!) Lia babilado malhelpis al mi fari la hejmtaskojn. (Jeho rozprávanie mi bránilo robiť si domáce úlohy.)
Ten, kto niečo zažíva alebo cíti: Ŝajnas al mi, ke vi mensogas. (Zdá sa mi, že klameš.)
Majiteľ a pod. (pri vyjadrení príslušnosti): La rozo apartenas al Teodoro. (Ruža patrí Teodorovi.)
Výsledok transformácie alebo zmeny: Li disrompis ĝin al mil pecoj. (Rozbil to na tisíc kúskov.) Bežne používame en + N-finaĵon: Li disrompis ĝin en mil pecojn.
Pridávanie, sčítanie a pod. (s aligi, aliĝi, aldoni a pod.): Ĉu vi jam aliĝis al la kongreso? (Už si sa prihlásil na kongres?)
To, čo berieme do úvahy, keď nejakú vec považujeme za blízku a pod.: Proksime al la angulo staris aŭto. (Blízko rohu stálo auto.) Tiu nubo similas al ĉevalo. (Ten oblak sa podobá na koňa.)
el
Pohyb smerom zvnútra von: El la tubo fluis akvo. (Z potrubia tiekla voda.) Li eliris el la ĉambro. (Vyšiel z izby.)
Pôvod, zdroj, predchádzajúci stav, príčina: El kiu lando vi venas? (Z ktorej krajiny pochádzaš?) Ŝi tradukis la libron el la Ĉina lingvo. (Preložila knihu do čínštiny.) El la knabo fariĝis junulo. (Z chlapca sa stal mladý muž.) El surprizo (= pro surprizo) li preskaŭ falis. (Od prekvapenia takmer spadol.) V súšasnosti sa na vyjadrenie príčiny preferuje predložka pro.
Materiál, zloženie: La skatolo estis farita el ligno. (Škatuľa bola vyrobená z dreva.) Unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. (Jedna minúta sa skladá zo šesťdesiatich sekúnd.)
Skupina alebo množstvo, keď rozlišujeme nejaké individuality alebo časť množstva, alebo keď ich priraďujeme ku skupine: El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. (Zo všetkých mojich detí je Ernest najmladší.) Trinku el la vino, kiun mi enverŝis. (Napi sa z vína, ktoré som nalial.)
ĝis
Miesto, ktoré pohyb dosiahne, ale za ktoré už nepokračuje ďalej: Mi akompanis ilin ĝis ilia domo. (Odprevadil som ich k ich domu.)
Hranica priestoru, terénu a pod.: La tuta lago ĝis la transa bordo estas kovrita de glacio. (Celé jazero bolo až k protiľahlému brehu pokryté ľadom.)
Čas, miera, stupeň, úroveň alebo stav, ktorý niečo dosiahne, ale nepokračuje zaň ďalej: Mi laboras de frua mateno ĝis malfrua vespero. (Pracujem od skorého rána do neskorého večera.) La tasko estu preta ĝis la fino de Junio. (Úloha má byť hotová do konca júna.) La prezo falis ĝis du eŭroj. (Cena padla na dve eurá.)

Aj akuzatívna koncovka N a predložka de patria medzi ukazovatele smeru.

Nahor