13 Tabelne besede / Slovnica

V esperantu obstaja 45 besedic, ki se imenujejo tabelvortoj (tabelne besede ali korelativi = soodnosne besede), ker jih lahko uredimo po podobnih oblikah in podobnih pomenih.

Lahko rečemo, da se vsaka tabelna beseda sestoji iz prednjega in zadnjega dela, vendar ne smemo smatrati tabelnih besed za zložene besede. Deli tabelnih besed tvorijo poseben, zaključen sistem in jih navadno ne mešamo z običajnimi besednimi elementi v jeziku.

Sprednji deli

KI-: vprašalna beseda, oziralna beseda, klicalna beseda
TI-: kazalna beseda
I-: nedoločna beseda
ĈI-: vseobsežna beseda
NENI-: nikalna beseda

Zadnji deli

-U: posameznik, posamezna stvar, posamezna zadeva
-O: zadeva
-A: lastnost, vrsta
-ES: posestnik (smiselni predmet, smiselni osebek)
-E: kraj
-AM: čas, večkratnost (priložnost, pogoj)
-AL: vzrok
-EL: način, stopnja
-OM: količina (poudarjena stopnja)

Nekateri zadnji deli tabelnih besed so podobni običajnim končnicam, vendar pomeni niso enaki:

Običajna samostalniška končnica O in zadnji del O tabelne besede imata skoraj enak pomen, vendar tabelne besede na O navadno ne prejmejo množinske končnice J.
Običajna končnica U je glagolska končnica za želelnik/velelnik, medtem ko zadnji del U tabelne besede prikazuje posameznika (ali posamezno zadevo) — popolnoma različni zadevi.
Običajna pridevniška končnica A je splošna končnica za opisovanje. Pogosto prikazuje lastnosti in kakovosti, lahko pa tudi pokaže pripadnost, odnos, posebnost ipd. Zadnji del A tabelnih besed prikazuje le lastnosti in vrste.
Običajna prislovna končnica E lahko prikazuje način, čas kraj, mero, povod in še druge pomene. Zadnji del E tabelne besede prikazuje vedno le kraj.

Besede na KI

Tabelne besede na KI se uporabljajo predvsem kot demandovortoj in kot rilataj vortoj, a tudi kot ekkriaj vortoj:

Kio estas tio? - Kaj je tisto?

Vprašalni kio.
Kiu kuraĝas rajdi sur leono? - Kdo si upa jahati na levu?

Vprašalni kiu.
Kiel vi fartas? - Kako se počutiš?

Vprašalni kiel.
Fremdulo, diru, kiu kaj el kie vi estas. - Tujec, povej, kdo in od kod si?

Vprašalna kiu in kie.
La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega. - Železna palica, ki (katera) je ležala v peči, je zdaj žgoče vroča.

Oziralni kiu.
Kiam mi venis al li, li dormis. - Ko sem prišel k njemu, je spal.

Oziralni kiam.
Li estas tiu, kies monon vi prenis. - On je tisti, čigar denar si vzel.

Oziralni kies.
Kia granda brulo! - Kakšen velik požar!

Klicalni kia.
Fi, kiel abomene! - Fuj, kako ogabno!

Klicalni kiel.
Kion mi vidas! - Kaj vidim!

Klicalni (in vprašalni) kio.

Besedica ajn

Prislovniška besedica ajn prikazuje poudarjeno nedoločenost ali neobčutljivost. Ajn se uporablja v glavnem z oziralnimi besedami na KI, a tudi z besedami na I in ĈI, v nekaterih primerih z besedami na NENI. Ajn stoji vedno za zadevno tabelno besedo.

Mi kondukos vin al ŝi, kie ajn ŝi estos trovebla! - Pospremil te bom k njej, kjer koli se jo bo moglo najti!

Ni pomembno, kje se jo da najti.
Kiu ajn ŝi estos, mi deziras al ŝi feliĉon! - Katera koli bo, želimo ji srečo!

Ni pomembno, katera bo.
Mi donis solenan promeson, ke mi silentos, ĝis mi revenos, kiam ajn tio ĉi fariĝos. - Dal sem svečano obljubo, da bom molčal, dokler se ne bom vrnil, kadar koli se bo to zgodilo.
Ĉiam ajn vi estas bonvena ĉe mi. - Vedno, kadar koli si dobrodošel pri meni.

Pridi, kadar hočeš.
Kial ŝi forlasis tiun lokon, en kiu ŝi havis ian ajn eblon, por ion ajn laborenspezi? - Zakaj je zapustila tisto mesto, na katerem je imela kakršno koli možnost za kateri koli dohodek od dela?

Brez tistega mesta manjka vsaka možnost.
Nenion ajn mi diros. - Sploh ničesar ne bom rekel.

Popolnoma ničesar.

Pred ajn je Zamenhof zaradi vpliva nacionalnih jezikov včasih uporabil oziralno tabelno besedo na KI, kadar bi bilo bolj logično uporabiti besedo na ĈI ali na I. Če ne gre za uvajanje odvisnega stavka, je bolj priporočljiva beseda na ĈI ali na I. Mi konsentas akcepti kian ajn pagon. Bolje: ...ĉian ajn pagon ali ...ian ajn pagon.

Besede na TI

Tabelne besede na TI so kazalne besede. Najčešče kažejo nekaj prej omenjenega ali nekaj, kar bo kasneje opisano. Lahko tudi kažejo nekaj, kar ravno vidimo, slišimo ali podobno:

Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera. - Hočem, da bi bilo tisto, kar sem rekel, resnično.

Tio prikazuje predhodno rečeno zadevo.
Tio estas mia hejmo. - To je moj dom.

Tio kaže nekaj, kar vidimo (morda skupaj s kazanjem s prstom).
Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo. - Tako debel je, da ne more iti skozi naša ozka vrata.

Tiel kaže na odvisni stavek s ke.
Kio estas, kio vin tiel afliktas? - Kaj je, ki te tako jezi?

Tiel kaže na videno ali slišano zadevo.
Ŝi estis en tiu momento tre bela. - V tistem trenutku je bila zelo lepa.

Tiu kaže na predhodno omenjeni trenutek.
Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono. - Ta star kruh je trd kot kamen.

Tiu kaže na prisotno zadevo (stari kruh).

Besedica ĉi

Tablnim besedam na TI lahko dodamo besedico ĉi, ki prikazuje bližino do govorca. Ĉi lahko stoji ali pred ali za tabelno besedo. Ĉi ne more dobiti končnice. Sama tabelna beseda na TI vedno prikazuje nekaj, kar ni čisto blizu govorca. Beseda na TI + ĉi prikazuje nekaj bližnjega do govorca:

tie = na tistem kraju → tie ĉi, ĉi tie = na tem kraju blizu mene
tiu domo (proč od mene) → tiu ĉi domo, ĉi tiu domo (blizu mene)
tio = tista zadeva (proč od mene) → tio ĉi, ĉi tio = ta zadeva tu
tiel = na tisti način → tiel ĉi, ĉi tiel = na ta način (ki ga kažem)

Ĉi tiam ali tiam ĉi se praktično ne uporablja. Namesto tega uporabljamo nun.

Ĉi je posebna beseda. Ne uporabljajte vezaja. Ne pišite: ĉi-tiu, tiu-ĉi, ĉi-tie, tie-ĉi, ĉio-ĉi itd. Pišite: ĉi tiu, tiu ĉi, ĉi tie, tie ĉi, ĉio ĉi itd.

Vendar često delamo pridevnik ali prislov iz dela stavka, ki vsebuje besedico ĉi. Tedaj cel izraz postane ena beseda. Navadno beseda na TI izgine. Za večjo jasnost običajno tedaj za ĉi vstavimo vezaj: ĉi tie → ĉi-tiea, en tiu ĉi nokto → ĉi-nokte, sur ĉi tiu flanko → ĉi-flanke, la somero de tiu ĉi jaro → la ĉi-jara somero.

Besede na I

Tabelne besede na I predstavljajo nedoločene ali neznane zadeve:

Ŝi ricevis ion por manĝi kaj por trinki. - Dobila je nekaj za jesti in za piti.

Ni povedano, kaj je dobila.
Venis iuj personoj, kiujn mi ne konas. - Prišle so neke osebe, ki jih ne poznam.

Ne ve se, katere osebe so bile..
Ili iam revenos. - Nekdaj (nekoč) se bodo vrnili.

Čas dogodka ni poznan.
Hodiaŭ estas ies tago de naskiĝo. - Danes je rojstni dan od nekoga.

Ni povedano, čigav rojstni dan je.

Besede na ĈI

Tabelne besede na ĈI imajo vseobsežne pomene:

Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. - Vse je delal z desetimi prsti svojih rok.

Ĉio izraža celoto zadev, ki jih je delal.
Ĉiu homo amas sin mem. - Vsak človek ljubi samega sebe.

Ne obstaja oseba, za katero to ne velja.
Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope. - Ta dva prijatelja se vedno sprehajata v dvoje.

Ĉiam prikazuje, da ni primera, ko ne gresta v dvoje.
Ĉie regis ĝojo. - Povsod je vladalo veselje.

Ni bilo kraja, v katerem ne bi vladalo veselje.

V nekaterih primerih uporabljamo besedico ĉi pred ali za tabelno besedo na ĈI: ĉio = ĉiuj aferoj → ĉio ĉi, ĉi ĉio = ĉiuj ĉi tiuj aferoj, ĉio tio ĉi.

Besede na NENI

Tabelne besede na NENI imajo pomen zanikanja:

La tempon venontan neniu ankoraŭ konas. - Prihodnjega časa nihče še ne pozna.

Neniu izraža, da ne obstaja oseba, ki bi poznala prihodnji čas.
Mi neniel povas kompreni, kion vi parolas. - Nikakor ne morem razumeti, kaj govoriš.

Neniel prikazuje, da ne obstaja način, na katerega bi te lahko razumel.
Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo. - Kadar kam potujem, nikoli ne vzamem mnogo prtljage.

Neniam izraža, da ne obstaja takšen primer, ko bi vzel mnogo prtljage na potovanje.

Beseda na NENI zadošča za zanikanje cele povedi.

Tabelne besede z zadnjim delom U

kiu: Sprašujejo o istovetnosti ene ali več poznanih oseb, stvari ali zadev.
tiu: Kažejo eno določeno izmed več poznanih oseb, stvari ali zadev.
iu: Kažejo nepoznano ali nedoločljivo posamezno osebo, stvar ali zadevo.
ĉiu: Kažejo po eno in vse brez izjeme posamezne iz skupine oseb, stvari ali zadev.
neniu: Zanikajo posamezne iz skupine oseb, stvari ali zadev.

Tabelne besede z zadnjim delom U kažejo posameznost in istovetnost. So najbolj osnovne od vseh tabelnih besed.

Tabelne besede z zadnjim delom U lahko dobijo končnici N in J. S končnico J kažejo na več posameznih oseb, stvari ali zadev.

Tabelne besede z zadnjim delom U so določila. Zato ne moremo uporabiti la skupaj z njimi.

Tabelne besede z zadnjim delom U so navadno pridevek (določilo) samostalnika, vendar je ta samostalnik zaradi samoumevnosti često izpuščen. Če nič v kontekstu ne prikazuje drugače, predpostavljamo, da gre za besedo "oseba" :

Kiu libro estas via? → Kiu estas via? - Katera knjiga je tvoja? → Katera je tvoja?
Tiu seĝo ŝajnas bona. → Tiu ŝajnas bona. - Tisti stol se zdi dober. → Tisti se zdi dober.
Ĉiu homo devas pensi mem. → Ĉiu devas pensi mem. - Vsak človek mora sam misliti. → vsak mora sam misliti.
Kiu persono venis? → Kiu venis? - Katera oseba je prišla? → Kdo je prišel?
Ĉu estas iu [persono] en la kuirejo? — Jes, Paŭlo estas tie. - Ali je kdo [oseba] v kuhinji? - Da, Pavel je tam.
Jen kelkaj bonaj libroj. Kiun [libron] vi volas legi? — Mi volas tiun [libron]. - Tu je nekaj dobrih knjig. Katero [knjigo] hočeš brati? - Hočem to [knjigo].
Ĉu vi havas krajonon? — Neniun [krajonon] mi havas. - Ali imaš svinčnik? - Nobenega [svinčnika] nimam.

Ĉiu(j) je smiselno vedno množinski, vendar delamo razliko med edninskim ĉiu in množinskim ĉiuj.

Uporabimo ĉiu, če mislimo na posameznike ločeno.
Uporabimo ĉiuj, če mislimo na celo skupino skupaj.

V nekaterih primerih razlikovanje ni pomembno, a drugič je razlika velika:

Por ĉiu tago mi ricevas kvin eŭrojn. = Por ĉiu aparta tago... - Za vsak dan sem prejel pet evrov. = Za vsak posamezen dan ...
Ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li. = Ĉiu aparta homo amas... - Navadno vsak ljubi osebo, ki mu je podobna. = Vsak posamezen človek ljubi ...
Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn. = ...mi venkis la tutan grupon. - Pet se jih je v skupini vrglo na mene, vendar sem premagal vseh pet napadalcev. = ... premagal sem vso skupino.

Tu je končnica J potrebna, ker je bilo omenjeno število pet. Na drug način bi lahko rekli: ...mi venkis ĉiun el la kvin atakantoj. Vendar tedaj ne govorimo o enem boju proti celi skupini, ampak o petih bolj ali manj ločenih bojih.
Post la kurado ĉiuj estis terure lacaj. - Po teku so bili vsi strašno utrujeni.

Govorimo o celi skupini tekačev. Lahko tudi: ...ĉiu estis terure laca.
El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. = El la tuta grupo de miaj infanoj... - Od vseh mojih otrok je Ernest najmlajši. = Od cele skupine mojih otrok ...
Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas. - Zdaj jaz berem, ti bereš in on bere; mi vsi beremo.

Ni je množinska beseda. Zato ĉiuj mora nujno imeti J.

Samostojen neniu nastopa običajno brez končnice J.

La tempon venontan neniu ankoraŭ konas. Neniu = neniu persono. - Prihodnjega časa nihče še ne pozna. Nihče = nobena oseba.
Mi konas neniun en tiu ĉi urbo. - Ne poznam nikogar v tem mestu.

Tudi s sledečim samostalnikom navadno uporabljamo neniu brez J:

Ŝi ne vidis eĉ la ĉielon, ĉar ĝi estis kovrita de nuboj kaj neniu stelo en ĝi brilis. - Celo neba ni videla, ker je bilo pokrito z oblaki in nobena zvezda na njem ni svetila.

Vendar lahko uporabljamo neniuj, če hočemo na nek način pokazati nasprotje s pojmom "več kot en", a to storimo običajno samo, kadar sledi samostalnik:

Ĉe la fenestro restis plu neniuj floroj. - Pri oknu ni bilo več nobenih cvetic.

Prej je bilo tam mnogo cvetic.

Tabelne besede z zadnjim delom O

kio: "katera zadeva, kakšna zadeva"
tio: "tista zadeva"
io: "neka zadeva, nekakšna zadeva"
ĉio: "vsaka zadeva, vsake vrste zadeva"
nenio: "nobena zadeva, nikakršna zadeva"

Tabelne besede z zadnjim delom O kažejo na zadevo, ki je ne moremo natančno imenovati s samostalnikom. Tu je splošna beseda "zadeva" uporabljena kot pojasnilo, a pomen je celo še bolj splošen. Tabelne besede z zadnjim delom O se uporabljajo za predstavljanje nečesa, kar izražamo s celo povedjo.

Tabelne besede z zadnjim delom O lahko dobijo končnico N, a običajno ne dobijo končnice J, ker izražajo splošno celoto.

Pridevki k tabelnim besedam z zadnjim delom O vedno stojijo za tabelno besedo: io bona, kion novan, ĉio grava ipd.

Tabelne besede z zadnjim delom O so samostojni deli povedi. Ne morejo opisovati samostalnika. Odgovarjajo na tabelno besedo z zadnjim delom U + zadeva:

Kio estas tio? = Kiu afero estas tiu afero? - Kio estas tio? = Katera zadeva je tista zadeva?
Tio estas speco de meblo. = Tiu afero estas speco de meblo. - Tio estas speco de meblo. = Tista zadeva je vrsta pohištva.
Ĉio restis kiel antaŭe. = Ĉiu afero restis kiel antaŭe. - Ĉio restis kiel antaŭe. = Vsaka zadeva je ostala kot prej.
Kion bonan vi trovis tie? = Kiujn bonajn aferojn vi trovis tie? - Kion bonan vi trovis tie? = Katere dobre zadeve si našel tam?
Nenion interesan mi trovis. = Neniun interesan aferon mi trovis. - Nenion interesan mi trovis. = Nobene zanimive zadeve nisem našel.

V nekaterih primerih lahko kolebamo med tio in ĝi. Običajno uporabimo tio za nekaj nedoločenega, česar ne moremo ali nočemo imenovati z natančnim samostalnikom. Nujno pa uporabimo tio za predstavitev nečesa, kar je bilo izraženo s celo povedjo. Ĝi uporabljamo za nekaj določenega, kar smo predhodno izrazili s samostalnikom in katerega lahko ponovimo z istim samostalnikom z določnim členom la ali z drugim določilom:

Ŝi rakontis belan fabelon. Tio estis tre amuza. - Pripovedovala je lepo pravljico. To je bilo zelo zabavno.

Zabavno je bilo to, da je pripovedovala pravljico. Tio predstavlja celo predhodno poved.
Ŝi rakontis belan fabelon. Ĝi estis tre amuza. - Pripovedovala je lepo pravljico. Ta je bila zelo zabavna.

Zabavna je bila pravljica. Ĝi predstavlja del povedi la (bela) fabelo.

Tabelne besede z zadnjim delom A

kia: "kakšne vrste, s kakšno lastnostjo"
tia: "takšne vrste, s tisto lastnostjo"
ia: "neke vrste, z neko lastnostjo"
ĉia: "vsake vrste, z vsako lastnostjo"
nenia: "nobene vrste, z nobeno lastnostjo"

Tabelne besede z zadnjim delom A se vedejo pridevniško. Prejmejo končnico J in končnico N po istih pravilih kot pridevniki. Vendar tabelne besede z zadnjim delom A vedno prikazujejo lastnosti in vrste, medtem ko imajo lahko pravi pridevniki (s pravo končnico A) mnogo bolj različne pomene.

Tabelne besede z zadnjim delom A so določila. Zato ne moremo uporabiti la skupaj z njimi.

Kia li estas? Ĉu li estas maljuna aŭ juna? - Kakšen je on? Ali je star ali mlad?
Kian aĝon vi havas? - Kakšno starost imaš?
Kia estas via nomo? - Kakšno je tvoje ime?

Ali: Kiu [el ĉiuj nomoj] estas via nomo? Ali pogosteje: Kio estas via nomo? Zamenhof je uporabljal tudi: Kiel estas via nomo? Najčešče pa vendar rečemo: Kiel vi nomiĝas?
Be! li staris senhelpe, tian respondon li ne atendis. - Be! Stal je nemočen, takšnega odgovora ni pričakoval.
Estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj. - Bil je takšen vihar, da so strešniki odletavali s streh.
Restu ĉiam tia, kia vi estas! - Ostani zmeraj takšen, kakršen si!

Tia kaže na kasnejši stavek s kia. Če za tia ne sledi ves stavek (s povedkom), ampak samo del stavka, tedaj ne uporabimo kia, ampak primerjalni kiel: Li estas tia kiel mi.
Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan malklaraĵon. - Nisem hotel piti vina, ker je vsebovalo nekakšno sumljivo motnost.
Maldiligenteco estas la radiko de ĉia malbono. - Lenoba je koren vsake vrste zla.
Nenia konstruo povas esti sen bruo. - Nikakršna gradnja ne more biti brez hrupa.

Tabelne besede z zadnjim delom A prikazujejo lastnost ali zvrst, medtem ko tabelne besede z zadnjim delom U prikazujejo istovetnost. Pri kia/kiu in tia/tiu je običajno razlika jasna. Pri ia/iu, ĉia/ĉiu in nenia/neniu pa je v nekaterih primerih majhna razlika:

Kia homo li estas? - Kakšen človek je?

Hočemo opis značilnosti tega človeka.
Kiu homo li estas? - Kdo je on?

Hočemo npr. ime človeka, da bi izvedeli njegovo istovetnost.
Tia opinio estas tute erara. - Takšno mnenje je popolnoma zmotno.

Vsa mnenja te vrste so zmotna.
Tiu opinio estas tute erara. - To mnenje je poolnoma zmotno.

Obravnavano mnenje je zmotno. Druga podobna mnenja so morda pravilna.
Ni devas enloĝiĝi en ia hotelo. = ...en hotelo de iu el la diversaj specoj de hoteloj. - Nastaniti se moramo v nekakšnem hotelu. = ... v hotelu iz neke od različnih zvrsti hotelov.
Ni devas enloĝiĝi en iu hotelo. = ...en iu el la diversaj individuaj hoteloj, kiuj troviĝas ĉi tie. - Nastaniti se moramo v nekem hotelu. = ... v nekem od različnih posameznih hotelov, ki se nahajajo tu.

V taki povedi običajno preprosto izpustimo iu.

Tabelne besede z zadnjim delom ES

kies: "določena zadeva ... od koga"
ties: "določena zadeva ... od tega"
ies: "določena zadeva ... od nekoga"
ĉies: "določena zadeva ... od vsakogar"
nenies: "določena zadeva ... od nikogar"

Beseda z zadnjim delom ES, ki je pridevek samostalnika, dodaja določni pomen. Besede z zadnjim delom ES so torej določila – enako kot svojilni zaimki – in ne moremo uporabljati la skupaj z njimi. Če nadomestimo besedo z zadnjim delom ES z izrazom z de, moramo navadno dodati določni člen la.

Enako kot svojilni zaimki stojijo tabelne besede z zadnjim delom ES pred svojim samostalnikom, medtem ko mora enakopomenski izraz z de stati za njim: ties libro = la libro de tiu (persono).

Tabelne besede z zadnjim delom ES ne morejo prejeti končnice J ali končnice N:

Kies filino vi estas? - Čigava hči si?
Mi efektive ne scias, kies kulpo ĝi estas. - Dejansko ne vem, čigava krivda je ono.
Ili ekvidis virinon, kies vizaĝon ili en la krepusko ne rekonis. - Zagledali so žensko, katere obraza v mraku niso prepoznali.
Kies gasto mi estas, ties feston mi festas. - Čigar gost sem, tistega praznik bom slavil.

Ties se ne uporablja zelo mnogo. Navadno imamo raje svojilne zaimke (lia, ŝia, ĝia ali ilia).
La infano ludis kun sia pupo, kiam subite ties kapo frakasiĝis. - Otrok se je igral s svojo lutko, ko se je nenadno glava le-te zdrobila.

Ties prikazuje, da gre za glavo lutke. Če bi šlo za glavo otroka, bi rekli ĝia kapo.
Kiu ĝojas pri ies malfeliĉo, tiu ne restos sen puno. = ...pri la malfeliĉo de iu persono... - Kdor se veseli nekoga nesreče, ta ne bo ostal brez kazni. = ... nesreče neke osebe ...

Ies se navadno uporablja le za eno neznano osebo (ne za stvari in ne za več zadev ali oseb).
Tio estis la koro de riĉa fama viro, kies nomo estis sur ĉies lipoj. = ...sur la lipoj de ĉiuj personoj. - To je bilo srce bogatega slavnega moža, katerega ime je bilo na vsakogar ustnicah. = ... na ustnicah vseh oseb ...

Ĉies se navadno uporablja le za osebe, ne za stvari.
Memoru, ke Esperanto estas nenies propraĵo. - Zapomnite si, da ni esperanto last nikogar.

Nenies se običajno uporablja za osebe, ne za stvari.

Tabelne besede z zadnjim delom E

kie: "na katerem kraju, kje"
tie: "na tistem kraju, tam"
ie: "na nekem kraju, nekje"
ĉie: "na vsakem kraju, povsod"
nenie: "na nobenem kraju, nikjer"

Tabelne besede z zadnjim delom E ne morejo dobiti končnice J, lahko pa jim dodamo končnico N za prikaz smeri:

kien: "h kateremu kraju, v katero smer"
tien: "k tistemu kraju, v tisto smer"
ien: "k nekemu kraju, v neko smer"
ĉien: "k vsakemu kraju, v vsako smer"
nenien: "k nobenemu kraju, v nobeno smer"

Kie estas la libro kaj la krajono? - Kje sta knjiga in svinčnik?
Mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo. - Pokazal sem otroku, kje leži njegova lutka.
Sonorado al li venas, sed de kie — li ne komprenas. - Zvonjenje je prihajalo k njemu, toda od kje - ni razumel.
Mi volis resti tie, kie mi estis. - Ostati sem hotel tam, kjer sem bil.
Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. - Če bi on vedel, da sem tu, bi takoj prišel k meni.
Ĉu vi loĝas ie? = Ĉu vi loĝas en iu loko? - Ĉu vi loĝas ie? = Ali stanuješ na nekem kraju?
Malsaĝulo ĉie sian nomon skribas. - Bedak povsod piše svoje ime.
Pli bela reĝidino ol ŝi troviĝis nenie en la mondo. - Lepše princese od nje ni bilo nikjer na svetu.
Kien vi iras? — Mi iras en la ĝardenon. - Kam greš? - Grem v(na) vrt.
Rigardu tien ĉi. - Poglej sem.
Mi nenien plu iros hodiaŭ. - Danes nebom šel nikamor več.

Tabelne besede z zadnjim delom AM

kiam: "v katerem času, katerikrat"
tiam: "v tistem času, takrat"
iam: "v nekem času, enkrat"
ĉiam: "v vsakem času, vsakokrat"
neniam: "v nobenem času, nobenkrat"

Tabelne besede z zadnjim delom AM ne morejo prejeti končnice J ali končnice N.

Sed kiam tio okazis? - Toda kdaj se je tisto zgodilo?

Če vprašamo natančno za uro, pa ne uporabljamo kiam, ampak vrstilno vprašalnico kioma.
Li skribis al mi, ke li intencas ĝin eldoni, sed li ne skribis ankoraŭ kiam li ĝin eldonos. - Pisal mi je, da jo misli izdati, a mi še ni pisal, kdaj jo bo izdal.
En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino. - Nekega dne, ko je bila pri tistem izviru, je prišla k njej revna ženska.
Tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo. - Cevka, v katero vstavimo cigaro, kadar jo kadimo, je ustnik.
De kiam vi loĝas ĉi tie? - Od kdaj stanujete tu?
Li vekiĝis nur tiam, kiam la suno leviĝis. - Zbudil se je le tedaj, ko se je sonce dvignilo.
Ŝajnas al mi, ke ĉi tiun vizaĝon mi jam iam vidis. - Zdi se mi, da sem ta obraz že nekoč videl.
Ŝi estis ja la plej bela knabino, kiun li iam vidis. - Saj je bila najlepša deklica, ki jo je kdaj videl.

Iam predstavlja kateri koli pretekli čas.
Oni diras, ke la vero ĉiam venkas. - Pravijo, da resnica vedno zmaga.
Bona koro neniam fariĝas fiera. - Dobro srce nikoli ne postane ošabno.
La maljunulo fermos por ĉiam siajn okulojn. - Starec bo za vedno zaprl svoje oči.

Izraz por ĉiam prikazuje, da bodo posledice zmeraj ostale. Zapiranje oči je trenutno, a posledica, zaprtost oči, bo večna.

Tabelne besede z zadnjim delom AL

kial: "zaradi katerega vzroka, iz katerega motiva, zaradi česa"
tial: "zaradi tega vzroka, iz tega motiva, zaradi tega"
ial: "zaradi nekega vzroka, iz nekega motiva, zaradi nečesa"
ĉial: "zaradi vsakega vzroka, iz vsakega motiva, zaradi vsega"
nenial: "zaradi nobenega vzroka, iz nobenega motiva, zaradi ničesar"

Tabelne besede z zadnjim delom AL ne morejo prejeti končnice J ali končnice N

Kial vi ploras? - Zakaj jokate?
Mi komprenas, kial vi faris tion. - Razumem, zakaj ste to naredili.
Hodiaŭ estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. - Danes je lepo mrzlo vreme, zato bom vzel svoje drsalke in šel drsat.

Vidite razliko med tial in ĉar. Tial predstavlja posledico, a ĉar uvaja odvisni stavek, ki prikazuje vzrok: Mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti, ĉar hodiaŭ estas bela frosta vetero.
Mi vin ial ankoraŭ ne konas. - Jaz Vas zaradi nekega vzroka še ne poznam.
Vi demandas, kial mi amas vin. Mi respondas: ĉial! - Vprašuješ, zakaj te ljubim. Odgovarjam: zaradi vsega!

Beseda nenial se v praksi zelo redko uporablja, a kadar jo vseeno uporabimo, zanika ves stavek (enako kot vse druge tabelne besede na NENI):

Tian Regularon por nia Ligo mi nenial povus aprobi. = ...mi pro neniuj motivoj povus aprobi. - Takšnega Pravilnika za naše Združenje ne bi mogel nikakor odobriti. = ... ne bi mogel iz nobenih nagibov odobriti.
Vi povus inciti lin kiom ajn. Li nenial kolerus. = ...li pro neniu kaŭzo kolerus. - Lahko bi ga izzival kolikor koli. On se ne bi zaradi ničesar razjezil. = ... zaradi nobenega vzroka razjezil.

Če hočemo izraziti trdilni pomen, uporabimo sen kaŭzo, senkaŭze, senmotive ali podobno: Ŝi ridis senkaŭze. = Ŝi ja ridis, sed sen motivo..

Tabelne besede z zadnjim delom EL

kiel: "na kateri način ali v koliki meri"
tiel: "na ta način ali v taki meri"
iel: "na nek način ali v neki meri"
ĉiel: "na vsak način ali v vsaki meri"
neniel: "na noben način ali v nobeni meri"

Besede z zadnjim delom EL so splošne prislovne tabelne besede, če ne gre za čas/priliko (besede z zadnjim delom AM), kraj (besede z zadnjim delom E), vzrok (besede z zadnjim delom AL) ali količino/število (besede z zadnjim delom OM). Tabelne besede z zadnjim delom EL pokrivajo bolj ali manj vse druge pomene, ki jih lahko izrazi prislovna beseda. Predvsem gre za stopnjo in način.

Tabelne besede z zadnjim delom EL ne morejo prejeti končnice J ali končnice N.

Kiel li aspektas? - Kako on izgleda?
Kiel vi fartas? - Kako se imate?
Rakontu al mi per malmulte da vortoj, kiel tio okazis. - Povej mi z malo besedami, kako se je to zgodilo.
Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem. - Za njo skrbim tako, kot skrbim za samega sebe.
Kiel alta estas tiu turo? - Kako visok je tisti stolp?
Kiel longe tio ankoraŭ daŭros? - Kako dolgo bo to še trajalo?
Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono. - Ta stari kruh je trd kot kamen.
Bojas hundido, ĉar tiel faras la hundo. - Psiček laja, ker tako dela pes.
Ne faru tiel, faru tiel ĉi! - Ne delaj na tisti način, naredi tako-le!
Ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. - Oba sta bila tako neprikupna in tako ošabna, da se ni dalo živeti z njima.
Mi estas tiel forta, kiel vi. - Jaz sem tako močen kot ti.
Iel ni sukcesos. - Nekako bomo uspeli.
Ili ĉiel helpis al mi. - Na vse načine so mi pomagali.
Mi neniel esperis sukceson. - Nikakor nisem upal na uspeh.

Tabelne besede z zadnjim delom OM

kiom: "kako mnogo, v kakšni meri, koliko"
tiom: "tako mnogo, v takšni meri"
iom: "ne zelo mnogo, a tudi ne malo, nekoliko"
ĉiom: "cela količina, vse"
neniom: "nič, nobena količina, v nobeni meri"

Tabelne besede z zadnjim delom OM ne morejo prejeti končnice J ali končnice N.

Kiom vi volas, ĉu du aŭ tri? = Kiel multajn vi volas... - Koliko hočete, ali dve ali tri? = Kako mnogo jih hočete ...
Ŝi pripensis, kiom kostos al ŝi la nokta restado. - Pomislila je, koliko jo bo stalo prenočevanje.
Ho, kiom pli bona estas via amo, ol vino! - Oh, koliko boljša od vina je tvoja ljubezen!
Kiom mi vidas, vi havas nur unu filon. = Laŭ tio, kion mi vidas, vi havas... - Kolikor vidim, imate samo enega sina. = Glede na tisto, kar vidim, imate ...

Morda imate več sinov, a ne morem videti več.
Sendi 100 ekzemplerojn mi ne povis, ĉar mi nun tiom ne havas. - Nisem mogel poslati 100 izvodov, ker jih zdaj nimam toliko.
Mi havas tiom multe, ke mi ne bezonas ŝpari! - Imam toliko mnogo, da mi ni treba varčevati!

Često sta kiom in tiom uporabljena skupaj z multe (ali multaj). Multe se da izpustiti, a nekoliko poudari pomen. Lahko tudi uporabimo kiel multe, tiel multe, vendar takrat pomen ni poudarjen.
Ŝi aĉetis iom da butero. = ...kvanton da butero ne tre grandan sed tamen konsiderindan. - Kupila je nekoliko masla. = ... količino masla, ne zelo veliko, a vendar znatno.

Teoretično bi moral iom pomeniti "nekakšno nedoločeno količino", toda v praksi skoraj vedno prikazuje majhno količino. Pomen je dejansko celo še bolj poseben, namreč: "ne zelo mnogo, a vendar dovolj mnogo, da se upošteva, da je relevantno". Ne mešajte iom z malmulte: Li faris iom da eraroj. Ni bilo zelo veliko napak, vendar dovolj, da je bil grajan. Li faris malmulte da eraroj. Napake so bile tako redke, da so ga morali pohvaliti.
Mi pensas, ke mi ĝin ankoraŭ iom memoras. = ...ne tre multe memoras, sed ankoraŭ ja memoras. - Mislim, da se ga še nekoliko spominjam. = ... ne zelo dobro spominjam, ampak vendar še spominjam.
Tie supre estingiĝis la ruĝaj koloroj, dum la suno iom post iom malaperis. - Tam zgoraj so se ugašale rdeče barve, medtem ko je sonce po malem (korak za korakom) izginjalo.

Izraz iom post iom prikazuje, da se nekaj dogaja z mnogimi majhnimi, komaj zaznavnimi, spremembami.
— Kiom da benzino vi volas? — Mi volas ĉiom, kiom vi havas. = ...Mi volas la tutan kvanton da benzino, kiun vi havas. - — Koliko bencina hočete? — Hočem vsega, kolikor ga imate. = ... Hočem celo količino bencina, ki jo imate.

Pomen besede ĉiom v praksi pogosto postane zelo podoben pomenu od ĉio, katerega uporabljamo mnogo češče.
Sur la mezo de la strato estas multe da radoj kaj da ĉevalaj hufoj, sed da homoj piedirantaj estas malpli, preskaŭ neniom. - Na sredi ceste je mnogo koles in konjskih kopit, a pešcev je manj, skoraj nič.

Tabelne besede z zadnjim delom OM se uporabljajo prislovno in samostalniško.

Za prikazovanje stopnje običajno uporabljamo kiel in tiel. A za močen poudarek lahko nadomestno uporabimo kiom in tiom: Ĝi estis tiom bela, ke mi svenis. La Esperantistoj tute ne pretendas, ke ilia lingvo prezentas ion tiom perfektan, ke nenio pli alta jam povus ekzisti.

Ali so lahko besede s korenom ALI tabelne besede?

Velikokrat so predlagali, da bi k tabeli dodali sprednji del ALI- in ustvarili nov niz aliu, alio, alia, alies, alie, aliam, alial, aliel, aliom*. Nekateri to celo prakticirajo uporabljajoč zlasti besede aliel in alies.

V uradnem esperantu je ALI običajen koren, s katerim delamo besede z rednimi končnicami.

alia = "ne isti, ne enak, drug, različen"
alio = "nekaj drugega"
alie = "v drugem primeru, na drug način"
alii = "biti drugačen, razlikovati se" (redko v uporabi)

Začetek uporabe novih tabelnih besed bi prinesel s seboj drastične spremembe v jeziku. Poglejmo samo nekaj zgledov:

Običajna beseda alie najčešče pomeni "en alia okazo", a lahko pomeni tudi "en alia maniero". Tabelna beseda alie pa bi pomenila nadomestno "en alia loko". Posledično bi običajni stavki kot Ni devas alie agi popolnoma spremenili svoj pomen.

Alia v običajnem esperantu ni tabelna beseda, ampak navaden pridevnik in pomeni "druge vrste" ali "z drugo istovetnostjo". Nova tabelna beseda alia bi pomenila samo "druge vrste". Če bi obstajale tabelne besede na ALI, bi torej ne smeli več reči npr. la alia ĉambro estas pli granda, ampak la aliu ĉambro estas pli granda. Morali bi tudi reči: ili amas unu la aliun namesto običajnega ili amas unu la alian.

Pogosto delamo zloženke kot: de alia speco → alispeca. A uporabniki tabelnih besed na ALI bi namesto tega morali reči: aliuspeca, ker ne moremo ločiti zadnjih delov od tabelnih besed. Primerjajte z: de tiu speco → tiuspeca (ne: tispeca).

Še nihče ni v praksi uporabljal celega niza tabelnih besed na ALI na dosleden način. Obstaja le nepreudarna in kratka uporaba besed aliel in alies ter občasno aliu. Nekateri uporabljajo delno klasični esperanto, delno reformirani dialekt. Kadar rečejo npr. alie ali alia, človek ne more vedeti, ali naj razume po izvirnem jeziku ali po novem dialektu. Na srečo največ govorcev uporablja jezik po pravilih in logično.

Uporabljajte torej le že obstoječe tabelne besede in izražajte druge zadeve z običajnimi koreni v skladu s pravili izvirnega esperanta:

Nesprejemljiva reforma	Uradni esperanto
aliu	alia
alia	alia, alispeca, alieca
alies	de alia (persono), aliula
alie	aliloke
alien	aliloken
aliam	alifoje, aliokaze
alial	alikaŭze
aliel	alimaniere, alie
aliom	alikvante

Opomba: Predlagali so "kompromisne" oblike aliio, aliiu, aliia, aliie, aliiel itd. (zloženke korena ALI s tabelnimi besedami na I). Takšne besede so sicer pravilne, a so žal popolnoma neprimerne za praktično uporabo. Slišati razliko med aliie in alie, med aliia in alia itd. ni lahko. Ne zadošča, da so besede pravilno zložene. Morajo tudi delovati v praktičnem komuniciranju.