پایانه N پایانه مفعولی خوانده می‌شود یا به‌طور ساده مفعول. این پایانه می‌تواند به پایانه واژه‌های مختلف افزوده شود:

• اسم ذات: domo → domon, hundo → hundon, virino → virinon, seĝoj → seĝojn, ekskursoj → ekskursojn
• صفت‌ها: ruĝa → ruĝan, granda → grandan, virina → virinan, verdaj → verdajn, knabaj → knabajn
• ضمایر شخصی: mi → min, ĝi → ĝin, ili → ilin, oni → onin, si → sin
• U, O, A همبسته‌ها : kiu → kiun, iu → iun, ĉiuj → ĉiujn, kio → kion, ĉio → ĉion, ia → ian, nenia → nenian, tiaj → tiajn
• قیدهای مکانی و Eهمبسته‌های مکانی : hejme → hejmen, tie → tien, ie → ien

پایانه N پس از J-پایانه احتمالی: domojn, hundojn, virinojn, ruĝajn, grandajn, virinajn, kiujn, kiajn قرار میگیرد.

اگر اسمی دارای پایانه N باشد، همه صفتها و همبسته‌های U و A, که لقبهای آن اسم هستند، پایانه Nباید داشته باشند:

مسند مفعولی ولی بدون N پایانه: Mi refarbis la flavajn seĝojn blankaj.

پایانه N می‌تواند نشان دهد:

• مفعول
• اندازه، مقدار
• نقطه زمانی
• جهت را
• سایر معانی

مفعول

مفعول چیزی است که مستقیماً مورد عمل قرار می‌گیرد. مفعول مستقیم به‌وسیله پایانه مفعولی N نشان داده می‌شود. آن استفاده از ترتیب لغت مختلف را امکان‌پذیر می‌سازد.

هر یک از جملات زیر، معنی مشابهی را نشان می‌دهند: kato mordas hundon; kato hundon mordas; mordas kato hundon; mordas hundon kato; hundon kato mordas; hundon mordas kato (در هر یک از آنها گربه، حیوانی است که گاز می‌گیرد، در حالی که سگ از گازگرفتگی رنج می‌برد). به دلیل N پایانه هر یک از این شش جمله به‌روشنی قابل‌فهم هستند. ترتیب لغات بستگی به سلیقه دارد.

Mi amas vin; mi vin amas; vin mi amas; vin amas mi; amas mi vin; amas vin mi. همه شش نوع گونه، معنی یکسانی دارند: عمل amas به وسیله "mi" انجام شده و عشق به سوی "vi" میاید.

جمله‌ای که مفعول دارد را می‌توان به حالت جمله مجهول تغییر داد. در آن صورت مفعول، فاعل می‌شود.

Esti و افعال مشابه، عملی نیستند که بر چیزی واقع شده باشند. جمله‌پاره‌ای که به esti مربوط است، مفعول نیست، بلکه مسند است که هیچ‌گاه پایانه N ندارد: Tio estas tri seĝoj. Mi estas kuracisto. Ŝi fariĝis doktoro. Mia patro nomiĝas Karlo.

فاعل فعل می‌تواند بعد از مسند جمله قرار گیرد. اغلب برای بسیاری افعال آن‌گونه ترتیب لغات مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای چنان فاعل‌هایی از N-پایانه استفاده نکنید.

اندازه

معین ها و متمم‌های مقداری، معمولا دارای پایانه N هستند.

سنجش زمانی

N-پایانه در بیان زمانی می‌تواند نشان‌دهنده طول زمان، مدت، یا فرکانس باشند. این بیان‌ها به سؤالات: kiel longe?(چقدر طولانی) (dum) kiom da tempo?(برای چه مدتی) kiel ofte?(چند وقت یک‌بار) و غیره، پاسخ می‌دهد.

بیشتر اوقات N جمله‌پاره، معین فعل است:‌

جمله‌پاره N- زمانی می‌تواند همچنین متمم صفتی یا قیدی باشند:

N-جمله‌پاره که زمان را نشان می‌دهد، می‌تواند همچنین با post-معین یا antaŭ-معین برای نشان دادن زمان، همکاری کند: Du tagojn post tio ŝi forveturis Norvegujon. Pasis du tagoj post "tio".

اندازه‌های مختلف

سایر اندازه‌گیرها کاملاً مشابه سایر اندازه‌گیرهای زمانی عمل می‌کنند.می‌تواند اندازه‌گیر طول، عرض، فاصله، عمق، وزن و هزینه مکانی یا غیره باشد. آنها به سؤالات چقدر?, چند تا؟ , چقدر دور؟, چه طولی؟, چه ارتفاعی؟, چه عمقی?, چه وزنی? و غیره پاسخ می‌دهند:

اندازه بدون نشانگر

مقدار و اندازه هم می‌تواند در نقش جمله‌ای که نشانگر نقش ندارد، ظاهر شود: Dek jaroj زمان بسیار طولانی است. Dek jaroj در اینجا فاعل است. Pasis du tagoj(دو روز گذشت). Du tagoj نقش فاعل دارد.

نقطه زمانی

جمله‌پاره دارای N-پایانه می‌تواند معین باشد که نقطه زمانی را نشان می‌دهد. در این حالت N-معین به پرسش‌هایی چون: کی?, چه تاریخی?, چه روزی?, چه سالی?, کدام بار? پاسخ دهند. می‌توان گفت N-پایانه جایگزین حرف اضافهen(در)است:

برای روزهای هفته، استفاده از نام مفعولی، نشان‌دهنده روز مشخص شناخته‌شده است: dimanĉon = "در یکشنبه مشخص شناخته‌شده", حتی اگر از laاستفاده نشود. شکل قیدی اسامی روزهای هفته، نشان‌دهنده این است که ما در مورد آن‌گونه روزها صحبت می‌کنیم: dimanĉe = "در یکشنبه‌ها، هر یکشنبه": من به Lyon میایمlundon la 30-an de Aŭgusto.

در بیان ساعت ازjeاستفاده کنید، بویژه اگر لغت horo(ساعت) حذف شده‌‌است، برای اینکه زمان را باتاریخاشتباه نکنید:

نقطه زمانی بدون نشانگر

نقطه زمانی هم میتواند در نقش‌جمله ظاهر شود، که نشانگر نقش ندارد : Hodiaŭ estas sabatoو morgaŭ estos dimanĉo. Sabato و dimanĉo فاعل هستند.

جهت، سمت و سو

N-معین و N-متمم می‌توانند جهت را نشان دهند. در آن صورت آنها به پرسش‌هایبه کدام مکان?, در چه جهتی? و غیره پاسخ می‌دهند.

تنها پایانه N

پایانه جهتی Nفقط هنگامی استفاده میشود که حرکت به سمت داخل چیزی باشد. بنابراین نگوییدiri muron, iri kuracistonبلکه بگویید iri al muro, al kuracisto. در عمل پایانه جهتی N تقریبا برای اسامی محلها استفاده میشود (بخصوص اسامی شهرها).

Nبا en, sur و sub

N-پایانه جهتی بیشتر اوقات همراه با en, sur وsubکه مهم‌ترین حروف اضافه مکانی هستند،یه کار می‌روند. در حالیکهen, sur و sub به‌سادگی موقعیت را نشان می‌دهند، بدون پایانه N. ولی اگر کسی می‌خواهد نشان دهد که چیزی به آن مکان حرکت می‌کند، باید به‌وسیله نشانگری که جهت را نشان دهد، آنرا تکمیل کند. از نظر تئوری می‌توان ازal al en, al sur, al subاستفاده کرد، ولی در عمل همیشه از N-پایانه استفاده می‌کنند:

برای سایر حروف اضافه مکانی غیر از en, sur وsub از N-پایانه جهتی استفاده نمی‌شود، بلکه اجازه می‌دهند که متن نشان دهند که در مورد جهت است. ولی می‌توان از N برای سایر حروف اضافی مکانی استفاده کرد، اگر که به روشنی موضوع کمک کند:

در برخی موارد از N-پایانه جهتی استفاده نمیشود، چون هدف واقعی بیان مورد نظر است. آن بیان، N-پایانه داشت اگر قرار میداد:

با وجود این غلط نخواهد بود گفتنsub la kverkonو antaŭ min, زیرا آن بیانها هم میتوانند به عنوان هدف آن جملات در نظر گرفته شوند.

حروف اضافه مکانی معمولا در حس مجازی استفاده میشوند. چیزی تجریدی، غیر مکانی،به‌گونه‌ای بیان میشوند که گویی مکان هستند. همچنین آن هنگام میتوان از N-پایانه برای بیان جهت مجازی استفاده کرد، مانند: Mi ŝanĝos ilian malĝojon en ĝojon.

بسیاری از حروف اضافه خودشان جهت را نشان میدهند:al, ĝis, el و de. آن حروف اضافه هیچگاه موقعیت را نشان نمیدهند.پس از آنها از پایانه مفعولی Nاستفاده نکنید: al la urbo, ĝis la fino, el la lernejo, de la komenco.

N پس از قیدهای مکانی

میتوان N را پس از قیدهای دارای پایانه E-قرارداد و همچنین پس از همبسته‌های مکانی برای نشان دادن جهت به مکانی:

N برای معانی دیگر

N-معین و N-متمم بیشتر اوقات اندازه‌گیری, نقطه زمانی یا جهترا نشان میدهند، ولی برخی اوقات N-جمله‌پاره نقش دیگری دارد که برای آن معمولا از حرف اضافه استفاده میشود:

از نظر تئوری، همیشه می‌توان حرف اضافه را با N جایگزین کرد، در صورتی که حس و معنی جمله ناروشن نشود. اغلب N را جایگزینjeمی‌کنند. مقررات در مورد روشنی، تقریباً همیشه استفاده از N بجای حروف اضافه حرکتی deو elغیر ممکن می‌سازد، چون N خودش نشانگر حرکت به سوی چیزی است. با وجود این گاهی جملاتی مانند l: Ili eliris la buson(آنها اتوبوس را خارج شدند)، قابل فهم هستند. آن موقع N پایانه، مفعولی است: اتوبوس، مفعول "eliri"است. خیلی روشن‌تر است که بگوییم: Ili eliris el la buso. (آنها از اتوبوس خارج شدند)

مفعول مستقیم و اسامی خاص

در مورد اسامی خاص که اسپرانتویی شده‌اند از پایانه مفعول کاملا به همان ترتیبی که جلوتر نشان داده شد، استفاده می‌شود:

اسامی خاص غیراسپرانتویی می‌توانند بدون پایانه O ظاهر شوند. در این‌گونه اسامی می‌توان از پایانه مفعولی N استفاده نکرد، حتی اگر نقش آن‌ها در جمله وجود پایانه مفعولی را ایجاب کند:

پایانه مفعولی N در صورت نیاز نیاز می‌تواند همراه با اسم، صفت و قید بیاید. در آخر اسامی خاص نیز می‌توانیم از پایانه O استفاده کنیم