В едно изречение може да се намира друго изречение, което да изпълнява функцията на част от изречението. Такова второстепенно изречение се нарича подчинено. Подчинените изречения най-често нямат функционален показател и обикновено започват с въвеждаща частица, наречена подчинителен съюз:

• Ke ('че') е най-важният подчинителен съюз.

• Ĉu ('ли', 'дали') въвежда въпросителни подчинени изречения.

• Табличните думи с ki- въвеждат въпросителни подчинени изречения и относителни подчинени изречения.

Други подчинителни съюзи са: se ('ако'), ĉar ('защото'; 'тъй като'), dum ('докато' [за едновременност]), ĝis ('докато' [за изпълнимост]), kvankam ('въпреки че', 'макар че'), kvazaŭ ('сякаш'), ol ('от' [при сравнение]) и apenaŭ ('едва').

Ke

Подчинителният съюз ke ('че') сам по себе си не носи никакво значение. Той само посочва началото на подчинено изречение, което няма друг подчинителен съюз. Ke-изречението може да изпълнява много и различни функции. Функцията може да стане ясна, ако заместим ke-изречението с табличната дума tio. Понякога tio и ke-изречението се използват заедно – главно когато е необходимо да се посочи функцията на ke-изречението чрез предлог.

Ke-изречения като подлог, допълнение или обстоятелствено пояснение

Ако предлогът е pri, обикновено се пропуска (също и спомагателното tio):

Предлогът por обикновено се поставя непосредствено преди ke-изречението без помощно tio. Целият израз por tio ke се използва много рядко. Непосредствено преди ke се използват също anstataŭ, malgraŭ, krom и sen:

Понякога се използва просто ke-изречение без por вместо por (tio[,]) ke:

Nur por ke, malgraŭ ke, anstataŭ ke, krom ke kaj sen ke estas ĝenerale akceptitaj. Sed nur malkutimeco estas argumento kontraŭ frazoj kiel: Ni parolis, pri ke la prezoj ĉiam altiĝas. Oni argumentis, kontraŭ ke ili ekloĝu en la urbo. Li sukcesis eskapi, pro ke vi dormis. Tio okazis, antaŭ ke mi naskiĝis. Malkutimeco estas tamen forta argumento. Oni ne senbezone esprimu sin en maniero tiel nekutima, ke oni eble ne estas komprenata. Prefere oni do uzu helpan tio: pri tio ke, kontraŭ tio ke k.t.p. Anstataŭ antaŭ (tio) ke kaj post (tio) ke oni uzas antaŭ ol kaj post kiam. Anstataŭ pro ke oni uzu pro tio ke, tial ke aŭ ĉar.

Ke-frazoj kiel suplemento

Ofte ke-frazo rolas kiel suplemento, kiu klarigas la signifon de vorto.

Ke-изречение като сказуемо

Ke-frazo povas esti predikativa priskribo de substantiva frazparto:

Пропускане на ke

Понякога ke се пропуска пред подчиненото изречение, но почти само в непряката реч:

Въпросителни подчинени изречения

Ако подчиненото изречение е въпрос, то започва с ĉu или с таблична дума на ki-. Въпросителните подчинени изречения изпълняват същата функция като ke-изреченията.

В някои езици се използва една и съща дума за ĉu ('ли') и se ('ако'). На есперанто обаче, подобно на български, има две отделни думи, като ĉu въвежда въпрос, se – условие. Смисловата разлика е голяма:

• Morgaŭ li diros, ĉu li venos. ≈ Morgaŭ li diros "jes, mi venos" aŭ "ne, mi ne venos". - Утре ще каже дали ще дойде. ≈ Утре ще каже: „Да, ще дойда“ или „Не, няма да дойда“.

  Ĉu-въпросът е допълнение към diros. = Утре ще каже отговора на въпроса дали ще дойде.

• Morgaŭ li diros, se li venos. = Morgaŭ li diros (ion), sed tio okazos nur se li venos. - Утре ще каже дали ще дойде. = Утре ще каже (нещо), но това ще се случи само ако дойде.

  {1Se-изречението е обстоятелствено пояснение за условие.

Относителни подчинени изречения

Табличните думи на ki- също така въвеждат подчинени изречения, без да им придават въпросително значение. Често такава ki-дума представя по някакъв начин нещо, което се намира и в главното изречение. Такива ki-думи се наричат относителни, тъй като посочват връзка между главното и подчиненото изречение.

Относително kiu

Често е трудно да се отдели относителното kiu-изречение от главното изречение, тъй като смисълът зависи от двете изречения заедно:

Мнозина не слагат запетаи преди и след kiu-изреченията, които обаче са необходими за смисъла на цялото изречение. За това обаче не съществуват правила. Винаги може да се сложат запетаи.

Rilata kiu-frazo normale staras tuj post la koncerna vorto, sed iafoje en alia pozicio, ekz. en la komenco de la tuta frazo. Tiam la priskribata vorto estas ĉiam tiu aŭ havas tiu antaŭ si:

Iafoje unu ĉefvorto havas pli ol unu rilatan kiu-frazon kiel epiteton. Normale oni por klareco almetas konjunkcion, ekz. kaj aŭ sed: Hieraŭ mi vidis viron, kiu promenis sur la strato, kaj kiu portis grandan valizon. Ambaŭ kiu-frazoj rilatas al la vorto viron. Se estas pli ol du rilataj kiu-frazoj, sufiĉas meti kunligilon antaŭ la lasta kiu-frazo: Jen estas afero, kiu estas tre utila, kiu helpos vin en multaj okazoj, kaj kiun vi tre zorge gardu. Ĉiuj tri kiu-frazoj estas epiteto de la vorto afero.

Iafoje rilata kiu-frazo estas tre malforte ligita al la vorto, kies epiteto ĝi estas. Tia kiu-frazo simple daŭrigas la rakontadon. Oni same bone povus uzi apartan ĉeffrazon. Plurakonta kiu-frazo ĉiam staras en la fino de la ĉeffrazo:

Относително kio

Rilata kio povas esti uzata kiel subjunkcio simile al rilata kiu. Oni uzas rilatan kio anstataŭ rilata kiu, se la subfrazo estas epiteto de tabelvorto je O:

Описаната таблична дума често се подразбира:

Oni uzas rilatan kio anstataŭ kiu, se la subfrazo estas epiteto de substantiveca adjektivo kun tre ĝenerala signifo. Oni povus diri, ke la vorto io estas subkomprenata post la adjektivo. Sed efektive oni neniam uzas tian plenan esprimon kun io:

Se oni ja enmetas substantivon, ekz. afero, oni devas ĉiam uzi rilatan kiu: La sola afero, kiun mi deziras... La unua afero, kiu okazis... Okazis la plej bona afero, kiun oni povus imagi.

Se la signifo de substantiveca adjektivo estas malpli abstrakta, kaj oni subkomprenas ian veran substantivon, tiam oni uzu kiu:

Вместо kiu се използва също и kio, за да опише цяло изречение. Тогава kio замествата идеята на цялото изречение:

Emfazaj frazturnoj kun rilata kiu aŭ kio

Ekzistas speciala emfaza frazturno, en kiu oni uzas prezenton per la verbo esti plus rilatan subfrazon kun kiu aŭ kio:

Често може да наблегнем по-лесно, като променим словореда: Pri ĉi tiaj aferoj decidas li. (За такива неща решава той.) Makaroniojn ni manĝas. (Макарони ядем.)

Относително kies

Относителното kies най-често посочва собственост или принадлежност:

Rilata kies ankaŭ povas montri la sencan objekton aŭ subjekton de aga substantivo:

В някои езици съществува дума, която е сходна на kies, но която има повече значения. Есперантското kies може да означава единствено на кого – и то, когато става дума за собственост/притежание, пряко допълнение или подлог по смисъл. Kies не може да означава от кого, на кого, за кого или др.: Venis grupo de junuloj, el kiuj du estis miaj filoj. (Дойде група от младежи, от които двама бяха мои(те) синове.) Не е възможно: …junuloj, kies du estis miaj filoj. Самостоятелното изречение е: Du el la junuloj estis miaj filoj. (Двама от младежите бяха мои(те) синове.) Става дума за разграничение на индивидите от групата. Трябва да се каже el la junuloj, а не de la junuloj. Затова kies тук не е възможно да се използва. Nia asocio, al kiu ne apartenas tiuj personoj, ne havas ian ajn respondecon pri iliaj agoj. (Нашата асоциация, към която не принадлежат тези хора, няма никаква отговорност спрямо техните действия.) Не е възможно: Nia asocio, kies ne apartenas… Самостоятелното изречение е: Tiuj personoj ne apartenas al nia asocio. (Тези хора не принадлежат към нашата асоциация.) Никога не се казва aparteni de. Затова и не е възможно да се употреби kies.

Относително kiam

Относителното kiam може да въвежда подчинено изречение за време. Такова подчинено изречение може да се отнася към времеви израз в главното изречение или към подразбиращото се tiam:

Относителното ki-изречение може да има предлог за време пред себе си. Предлогът посочва функцията на цялото kiam-изречение, не на думата kiam:

Se oni enmetas tiam en tiajn frazojn, la prepozicio staru antaŭ tiam: Adam vivis, post tiam, kiam naskiĝis al li Set, 800 jarojn.

При въпросително kiam е другояче. Предлог пред въпросително kiam посочва функцията на kiam, а не на цялото въпросително изречение: Ŝi demandis, ĝis kiam mi restos hejme. (Тя попита докога ще стоя вкъщи.) = Ŝi demandis, ĝis kiu tempo mi restos hejme.

Относително kie

Относителното kie може да въведе подчинено изречение с обстоятелствено пояснение за място. Такова подчинено изречение може да се отнася към главното изречение или към подразбиращото се tie:

Anstataŭ rilata kie oni povas ofte uzi en kiu(j), ĉe kiu(j), sur kio aŭ simile, precipe se la subfrazo estas epiteto de substantivo, kiu ne rolas kiel loka adjekto en la ĉeffrazo. Sed kie estas ofte pli eleganta:

Относително kia

Относителното kia може да въвежда подчинено изречение, изразяващо някаква характеристика. Относителното ki-изречение може да се отнася към tia, tiaspeca или tiuspeca в главното изречение:

Ако относително ki-изречение се отнася към съществително име с tia, може да се използва и относително kiu: Vi havas plenan rajton uzi la monon en tia maniero, kiu ŝajnas al Vi la plej bona. (Имаш пълното право да използваш парите по такъв начин, който ти се струва най-добър.)

Относителното kiu посочва някакъв индивид, докато относителното kia посочва вид:

Sed en tiuj ĉi ekzemploj jam tiun kaj tian sufiĉe klare montras la distingon inter individuo kaj speco. Oni povas do uzi kiu en ambaŭ subfrazoj. Pli ofte oni preferas kiu, sed kia pli akcentas, ke temas pri speco.

Uzu rilatan kia nur antaŭ frazo kun verbo. Antaŭ sola frazparto, aŭ grupo de frazpartoj sen verbo, oni uzu komparan kiel: Li vizitis (tiajn) urbojn kiel Parizo. Ne diru: ...urbojn kia Parizo.

Относително kiel

Относителното kiel може да въвежда изречение за начин или степен. Относителното kiel-изречение се отнася към tiel в главното изречение, но често tiel се пропуска:

Rilata kiel-frazo iafoje priskribas tutan frazon. Tiam kiel reprezentas la ideon de la tuta frazo, simile al rilata kio: Ŝia beleco, kiel oni diris, estas la deloga beleco de la malbono. = Ŝia beleco estas la deloga beleco de la malbono. + Tiel oni diris. = Oni diris, ke ŝia beleco estas...

Относително kiom

Относителното kiom може да въвежда изречение за количество или размер. Относителното kiom-изречение се отнася към tiom в главното изречение, но често tiom се пропуска:

Подчинено изречение с относително kiom често посочва някакво ограничение:

Относително kial

Ankaŭ kial estas uzata kiel rilata vorto, sed nur kiel suplemento de substantivoj kiel kaŭzo aŭ motivo, kaj eĉ tiam nur tre malofte:

Oni do ne uzas frazojn kiel: Ili foriris tial, kial mi foriris. Sed oni diras: Ili foriris pro la sama kaŭzo, kial mi foriris. Aŭ pli ofte: ...pro la sama kaŭzo, pro kiu mi foriris.

Por reprezenti tutan frazon, kiu montras kialon, oni povas uzi pro kio: Mi ne ricevis vian leteron, pro kio mi ne respondis. Oni ankaŭ povas renversi la frazokonstruon, uzante ĉar: Ĉar mi ne ricevis vian leteron, mi ne respondis.

Rilata kial-frazo ne montras mem kaŭzon aŭ motivon. La kaŭzon montras la vorto, al kiu la kial-frazo rilatas, kaj la vorteto kial reprezentas tiun kaŭzon en la subfrazo. Por enkonduki subfrazon, kiu mem montras kaŭzon aŭ motivon, oni uzas precipe ĉar: Ili foriris, ĉar mi foriris. (Mia foriro estas la kaŭzo de ilia foriro.)

Пропускане на таблична дума на ti-

Rilata KI-vorto ofte rilatas al samspeca TI-vorto en la ĉeffrazo. Ofte oni povas subkompreni la TI-vorton sen ŝanĝi la signifon. Ne ekzistas absolutaj reguloj, kiam oni povas forlasi TI-vorton. Plej grava estas la klareco: Se la frazo fariĝas tro malklara, oni ne forlasu la TI-vorton. La rilata KI-vorto kaj la responda TI-vorto devas normale havi la saman formon: Ili estu de la sama tabelvorta grupo (tiu — kiu, tio — kio, tiel — kiel k.t.p.), kaj ili havu la saman rolmontrilon, aŭ ili estu ambaŭ sen rolmontrilo.

Oni normale ne ellasas solan tiun aŭ tiujn: Mi finfine provis tiujn, kiujn vi tiom laŭdis. Ne diru: Mi finfine provis, kiujn vi tiom laŭdis.

Se tiu staras antaŭ substantivo kiel difinilo de ĝi, oni ne povas forlasi tiu sen ŝanĝi la signifon. Sed oni ofte povas ŝanĝi tiu al la sen grava signifoŝanĝo: Li ankoraŭ ne redonis tiun libron, kiun li pruntis de mi. → Li ankoraŭ ne redonis la libron, kiun li pruntis de mi. Se oni dirus: Li ankoraŭ ne redonis libron, kiun..., temus pri unu el tiuj libroj, kiun li pruntis de mi. La signifo ŝanĝiĝus.

Se tio kaj kio havas prepozicion, oni prefere ne ellasu tio: Marta renkontiĝis kun tio, kun kio renkontiĝas milionoj da homoj. Ne: Marta renkontiĝis, kun kio renkontiĝas...

Se rilata kiam-frazo rilatas al tiam, oni plej ofte forlasas tiam. Oni retenas tiam nur se oni volas emfazi: Kiam oni estas riĉa, [tiam] oni havas multajn amikojn.

Вместо post tiam, kiam, de tiam, kiam и т.н. обикновено се използва само post kiam, de kiam и т.н. Затова tiam се пропуска, но се запазва предлогът. В такива случаи предлогът се отнася не към думата kiam, а към цялото kiam-изречение: Post tiam, kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto. → Post kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto.

Вместо ĝis (tiam), kiam може да се каже просто ĝis. Също така не се използва dum (tiam), kiam, а просто dum. Ĝis и dum са сами по себе си подчинителни съюзи и не се нуждаят от помощно kiam. Вместо antaŭ tiam, kiam обикновено се използва antaŭ ol.

Ако относителното kie-изречение се отнася към едно-единствено tie, често tie се пропуска, но може и да се запази с цел наблягане: Kie estas pano, [tie] ne mankas panpecetoj.

Относителното kia-изречение винаги се отнася към tia в главното изречение. Най-често tia се запазва, но ако изречението остава ясно, може да се пропусне: Li havas [tian] kapon, kian vi ne trovos en la tuta mondo.

Относителното kiel-изречение винаги се отнася към tiel в главното изречение, но често tiel се подразбира: Ne vivu [tiel] kiel vi volas, vivu [tiel] kiel vi povas.

Относителното kiom-изречение винаги се отнася към tiom в главното изречение, но често tiom се подразбира: Da pulvo ni havas [tiom] kiom vi volas.

Относителното kies-изречение изключително рядко се отнася към ties в главното изречение. Когато обаче се отнася, ties може да се пропусне: Kies ĝi estas, ties ĝi restu.

Относителното kial-изречение никога не се отнася към tial в главното изречение.

Ellaso de TI-vorto normale ne eblas, kiam la TI-vorto kaj la rilata KI-vorto havas malsamajn rolmontrilojn, aŭ kiam unu el ili havas kaj la alia ne havas rolmontrilon:

En kelkaj lingvoj eblas iafoje forlasi rilatan KI-vorton. Tio ne eblas en Esperanto. Ne diru: La viro, mi vidis, portis valizon. Diru: La viro, kiun mi vidis, portis valizon. Ne diru: Nun estas la horo, ŝi normale alvenas. Diru: Nun estas la horo, kiam ŝi normale alvenas.

En iuj lingvoj oni povas iafoje forlasi la rilatan KI-vorton, sed konservi eventualan prepozicion, kiu tiam staras sola ie en la subfrazo (eĉ en la fino). Tio estas absolute neebla en Esperanto. Prepozicio devas stari antaŭ tiu frazparto, kies rolon ĝi montras. Ne diru: Mi vidis tiun knabinon, vi parolis pri. Nepre diru: Mi vidis tiun knabinon, pri kiu vi parolis.

Se

Se ('ако') = „при условие че, с предположението че, в случай че“. Se въвежда подчинено изречение, което посочва условие, предположение или случай:

Когато se-изречение се намира в началото, в главното изречение често се използва tiam за яснота. Tiam изразява идеята на se-изречението. Може също да се използва tiuokaze ('в този случай'), tiaokaze ('в такъв случай') или подобно: Se ĉiu balaos antaŭ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo. (Ако всеки мете пред вратата си, то тогава в целия град ще има ред.)

Понякога tio в главното изречение изразява идеята в предходното se-изречение: Se ŝi havas multe da mono, tio ne nepre signifas, ke ŝi estas feliĉa. (Ако тя има много пари, това не означава непременно, че е щастлива.) = Se ŝi havas multe da mono, la fakto, ke ŝi havas multe da mono, ne nepre signifas […] (Ако тя има много пари, фактът, че тя има много пари, не означава непременно […])

Se estas uzata ankaŭ en ĉeffrazo por esprimi fortan deziron, kiu verŝajne estas nerealigebla. La verbo havas ĉiam US-formon en tia frazo: Ho, se mi estus sola! Se mi ne havus infanon! = Mi deziregas, ke mi estu sola, ke mi ne havu infanon (sed tio ne eblas). Oni povas diri, ke vera ĉeffrazo estas subkomprenata: Ho, se mi estus sola, tiam mi estus feliĉa! Oni povas uzi nur en deziraj se-frazoj por fortigi la deziran signifon: Ho, se mi nur estus sola! Ho, se mi nur povus esti tiu feliĉulo!

Ĉar

Ĉar ('защото, тъй като, понеже') = „поради това, че“. Ĉar въвежда подчинено изречение, което посочва причина:

Se ĉar-frazo troviĝas frazkomence, oni ofte uzas tial en la ĉeffrazo. Tial reprezentas la ideon de la ĉar-frazo: Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas "nenies propraĵo". En la fino de la longa ĉar-frazo oni eble forgesis, ke ĝi komenciĝis per ĉar. Tial enkondukas la sekvon de la kaŭzo, kaj memorigas, ke temas pri kaŭzo. Kelkfoje oni uzas tial rekte antaŭ ĉar por emfazi: Mi petas tion ĉi tial, ĉar mi scias la inklinon de la plimulto da homoj. Post tial oni uzas tamen normale ke-frazon. Tial ke = pro tio ke = ĉar: Tio ĉi estas nur tial, ke la ideo mem de lingvo "tutmonda" estas tiel alta kaj alloga. La varianton pro tio ĉar oni tamen ne uzu.

Dum

Dum ('докато') въвежда подчинено изречение за време. Dum-изречение посочва нещо, което протича едновременно с главното израчение. Dum се използва, ако и подчиненото, и главното изречение са горе-долу продължителни и протичат през горе-долу същото време:

Често dum-изречение посочва нещо, което е противоположно на главното изречение. Тогава значението на едновременност може да отслабне, а понякога – почти да изчезне:

В началото dum е бил само подчинителен съюз. По-късно dum става и предлог със значение на 'по време на': Dum la manĝado venas apetito. (букв. По време на яденето идва апетитът. → Апетитът идва с яденето.)

Se ne ambaŭ agoj estas daŭraj, aŭ se oni ne volas aparte montri daŭrecon, oni uzas rilatan kiam. Tiam la du agoj eble estas samtempaj nur momente: Kiam mi venis al li, li dormis. Kiam oni estas riĉa, oni havas multajn amikojn. Dum kaj kiam montras malsamajn nuancojn. Oni do ne uzu ambaŭ samtempe. Ne diru: Tio okazis, dum kiam mi loĝis en Romo. Diru ...dum mi loĝis en Romo, se temas pri longedaŭra okazado. Diru ...kiam mi loĝis en Romo, se estis mallongedaŭra okazaĵo, aŭ se la daŭreco ne gravas.

Ĝis

Ĝis ('докато (не)') въвежда подчинено изречение, което посочва времевата крайна точка на главното изречение. Когато действието в ĝis-изречение започва, действието на главното изречение приключва:

Ĝis-frazo ĉiam montru ion pli-malpli momentan. Ne diru: Mi restis, ĝis li dormis. Diru: Mi restis, ĝis li ekdormis. Aŭ: Mi restis, ĝis mi vidis, ke li dormas. Aŭ simile.

En tempa subfrazo estas superflue, eĉ evitinde, aldoni kiam post ĝis. Ne diru: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. Diru simple: Mi daŭrigos demandadi, ĝis vi respondos. Ĝis estas mem subjunkcio, kaj ne bezonas helpon de kiam. Sed se temas pri demanda subfrazo, ĝis kiam estas tute normala: Mi demandis, ĝis kiam ili restos tie.

Povas ŝajni strange, ke oni uzu ĝis kiam nur ĉe demandoj. La klarigo estas, ke nedemanda ĝis kiam estas tute alia frazkonstruo ol demanda ĝis kiam. La simileco estas nur ŝajna. Antaŭ nedemanda subfrazo ĝis rilatas al la tuta subfrazo: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. = Mi daŭrigos demandadi ĝis la tempo de via respondo. En demanda subfrazo tamen ĝis rilatas nur al kiam: {5} = {6} Ĉe ĉi tia demanda subfrazo, kaj ĝis kaj kiam estas nepre bezonataj por la signifo. Ĉe tempa ĝis-frazo kiam estas tamen tute superflua. Aldono de tia superflua kiam povus iafoje eĉ kredigi, ke temas pri demando, kvankam tiel tute ne estas.

Iuj erare aldonas ne en ĝis-frazo (pro nacilingva influo), kio donas tute malĝustan sencon. Oni diras ekz.: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi ne donos pruvojn. La intencita senco estas, ke la ago "rifuzi kredi al viaj vortoj" ĉesos en la momento, kiam pruvoj ja estos donitaj. Oni do devas diri: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi donos pruvojn. Se oni uzas dum anstataŭ ĝis, oni tamen uzu ne: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, dum vi ne donos pruvojn. La ago "rifuzi kredi al viaj vortoj" daŭros dum tiu tempo, kiam vi ne donos pruvojn (ĝis la momento, kiam vi ja donos pruvojn).

Ĝis от самото начало не е само подчинителен съюз, но и предлог: Post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. (След вечерята братята ни излязоха с гостите от вкъщи и ги изпратиха до тях.)

Kvankam

Kvankam enkondukas subfrazon, kiu montras nesufiĉan kaŭzon aŭ nesufiĉan malhelpaĵon. Kvankam-frazo montras ion, kio ne sukcesas malhelpi la ĉeffrazan ideon:

Ако kvankam-изречение стои в началото, в главното изречение често се използва tamen ('все пак') за уточнение:

Neniam uzu sed (nek kaj) por helpi kvankam-frazon. Ne diru: Kvankam mi ne volis tion, sed mi faris. Diru: Kvankam mi ne volis tion, mi tamen faris. Aŭ: Mi ne volis tion, sed mi tamen faris.

Kvankam е много сходно по значение на malgraŭ. Разликата е, че kvankam въвежда подчинено изречение, докато malgraŭ е предлог, който стои пред някакво съществително: Ili rifuzis helpi, kvankam mi petegis. (Отказаха да помогнат, въпреки че ги умолявах.) = Ili rifuzis helpi malgraŭ mia petego. (Отказаха да помогнат въпреки големите ми молби.)

Sed ankaŭ malgraŭ povas enkonduki subfrazon kun helpo de ke aŭ tio ke: Ili rifuzis helpi malgraŭ (tio), ke mi petegis. La esprimo malgraŭ (tio) ke estas malpli kutima, kaj tial pli emfaza ol kvankam. Ekzistas ankaŭ la eĉ pli forta esprimo spite ke, kiu montras intencan kontraŭstaron: Ili rifuzis spite ke mi petegis. Ankaŭ eĉ + se povas iafoje havi similan signifon. Eĉ + se montras, ke estus surprize, se la afero ne povus malhelpi: Ili rifuzus, eĉ se mi petegus.

Kvazaŭ

Kvazaŭ = "tiel kiel estus se". Kvazaŭ povas enkonduki subfrazon, kiu montras fantazian komparon:

En tiaj kvazaŭ-frazoj oni uzu normale kondicionalon. Sed, se kvazaŭ-frazo iel redonas ies penson, tiam oni plej ofte uzu indikativon. Tiam temas pri nerekta parolo, en kiu oni ĉiam uzu la verboformon de la iama penso aŭ diro: Ŝi havis la senton, kvazaŭ tio estas ŝia arbo.

Kvazaŭ ofte rolas kiel adverbeca vorteto (kiu tute ne enkondukas subfrazon). Tiam oni normale uzas nur indikativon: Ili vidas en mi personon, kiu kvazaŭ ludas la rolon de ia reĝo.

Ol

Ol povas enkonduki tempan subfrazon, se antaŭ tiu subfrazo estas la vorto antaŭ:

Ol plej ofte montras komparojn kunlabore kun pli aŭ alia. Ankaŭ en antaŭ ol temas pri komparo. Oni komparas du tempojn. Unu el tiuj tempoj estas pli frua, do antaŭa. Logike oni povus ankaŭ uzi antaŭ kiam, same kiel oni uzas post kiam. Alternative oni povus same logike uzi post ol anstataŭ post kiam. Sed jam delonge estas kutimo uzi antaŭ ol kaj post kiam. Ambaŭ estas logikaj. Logikaj estus ankaŭ antaŭ ke (= antaŭ tio ke), kaj post ke (= post tio ke), sed tiuj esprimoj ne estas praktike uzataj. Estas rekomendinde uzi antaŭ ol kaj post kiam, ĉar ili estas plej facile komprenataj ĝuste pro sia kutimeco.

Ако главното изречение има същия подлог, може вместо подчинено изречение да се използва antaŭ ol + инфинитив: Oni devas iri longan distancon, antaŭ ol veni al la rivero.

Apenaŭ

Apenaŭ plej ofte estas adverbeca vorteto, sed ĝi ankaŭ povas esti subjunkcio de tempa subfrazo. Tiam apenaŭ signifas "tuj post kiam" aŭ "preskaŭ samtempe kiam". Tiaj apenaŭ-frazoj staras ĉiam antaŭ la ĉeffrazo:

Alternative oni povas uzi apenaŭ kiel adverbecan vorteton en ĉeffrazo: Apenaŭ ŝi ektuŝis ŝian brakon, kiam el la buŝo... La frazo kiam el la buŝo... estas nun tempa subfrazo.