25 子句 / 語法

句子中可以有其他句子, 扮演主句的句中片語. 這種次要的句子叫做子句. 最為常見的是, 子句沒有角色標記. 子句通常以引導詞從屬連詞開頭:

Ke 是最重要的從屬連詞.
Ĉu 導入疑問子句.
KI 首表列詞引導疑問子句和關係子句.

其他的從屬連詞有: se, ĉar, dum, ĝis, kvankam, kvazaŭ, ol, 和 apenaŭ.

Ke

從屬連詞 ke 並不真的有什麼意義. 它只表示一個沒有其他從屬連詞的子句的開始. Ke 子句可以扮演很多不同的句子角色. 其句子功能可以呈現出來, 只要將 ke 子句, 代之以表列詞 tio 即可. 有時人們併用短詞 tio 和 ke 子句, 尤其是在需要以介詞表示 ke 子句的句子功能時.

Ke 子句作為主語, 受語, 或狀語

Okazis, ke la reĝino mortis. → Tio okazis. - 王后死了. → 那事發生了.
Ŝajnas, ke pluvos. → Tio ŝajnas. - 好像要下雨了. → 好像是那件事.
Estas vero, ke ŝi havis sur si pantoflojn. → Tio estas vero. - 是真的, 她穿著一雙拖鞋. → 那事是真的.
Kompreneble, ke mi lin amas. - 當然, 我愛他.

謂語被省略了: Estas kompreneble, ke mi lin amas. → Tio estas komprenebla. Kompreneble 之所以有 E 詞尾, 是因為它是子句的表語修飾語. 當改為 tio 時, 就必須改為 komprenebla.
Diru al la patro, ke mi estas diligenta. → Diru tion al la patro. - 告訴父親, 我很勤奮. → 請跟父親說那事.
Mi volas ke vi tien iru. → Mi volas tion. - 我要你去那裡. → 我要那件事.
Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. → Se li scius tion... - 他要是知道我在這裡, 他會立即過來的. → 要是他知道那件事…
Subite li aŭdis, ke iu alrajdas de la vojo al la domo. → Subite li aŭdis tion. - 突然, 他聽到有人騎著馬從大路上朝這屋子走來. → 突然, 他聽到那個.
Mi pensas, ke ne. → Mi pensas tion. - 我想, 不是的. → 我想那事.

子句被大幅度縮短了, = ...ke tiel ne estas, 或類似說法.
Li vekiĝis per tio, ke iu lin skuis. = Li vekiĝis per skuado. - 他醒了由於有人搖了他.
Tiam ŝi ekploris pro tio, ke ŝi estas tiel malbela. = Tiam ŝi ekploris pro sia malbeleco. - 當時, 她哭了起來, 因為她是那麼醜.
Via patro neniam povis ekrigardi vin sen tio, ke li batus sin en la bruston kaj ĝemus. = ...sen brustobatado kaj ĝemado. - 你父親一看到你, 就捶胸和嘆氣. ＝...不曾一次看到你, 沒有捶胸和嘆氣。
Ne por tio mi estas ĉi tie, ke mi alportadu manĝon al la loĝantoj. = Mi estas ĉi tie ne por alportado de manĝo al la loĝantoj. - 我在這裡不是為了帶食物給居民.

如果介詞是 pri, 通常可以省略 (及其助詞 tio):

Ili nin kulpigas, ke ni agas maljuste. = Ili nin kulpigas pri tio, ke... - 他們怪罪我們, 認為我們做得不合情理.
Petu ŝin, ke ŝi sendu al mi kandelon. = Petu ŝin pri tio, ke... - 請她寄給我蠟燭.

介詞 por 通常直接放在 ke 子句前, 而不用助詞 tio. 人們很少用完整的 por tio ke 這樣的片語. 人們也直接用 anstataŭ 在 ke 前面, 有時也用 malgraŭ, krom, 和 sen：

Jen prenu ankoraŭ du panojn kaj unu ŝinkon, por ke vi ne bezonu malsati. - 你再拿兩個麵包和一塊火腿, 以便你不必挨餓.
Ŝi tuj lavis sian kruĉon kaj ĉerpis akvon en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al la virino, ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino povu trinki pli oportune. - 她立即把水壺洗乾淨, 在泉水的最乾淨處打了水, 帶給那女人, 她總是扶住水壺, 好讓那女人可以更方便地喝到水.
Anstataŭ ke ĉiu lernas diversajn lingvojn, ĉiuj ellernadu unu saman lingvon. - 不是每個人學習不同的語言, 而是所有人學會同一種語言.
Li klopodis daŭrigi, malgraŭ ke li estis tre laca. Malgraŭ (tio) ke = kvankam. - 他盡力接著做, 雖然他很累.
Mi nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon. - 除了要人們向我表示忠誠和尊重外, 我不會要求更多.
Vi ne povas ĝin tuŝi, sen ke ĝi rompiĝus. - 你不可以碰它, 以免它破了.

有時, 我們用沒有 por 的簡單式 ke 子句來取代 por (tio) ke:

Ŝi bone lin kovris, ke li ne malvarmumu denove. = ...kovris por ke li ne malvarmumu denove. - 她給他蓋好被子, 免得他再受涼.
Tie estis unu riĉa virino, kiu retenis lin, ke li manĝu ĉe ŝi. = ...por ke li manĝu ĉe ŝi. - 那裡有個富有的婦人, 強留他, 要他在她這吃飯.

只有 por ke, malgraŭ ke, anstataŭ ke, krom ke, 和 sen ke 被普遍接受. 但是, 只有非習慣性才是反對以下句子的理由: Ni parolis, pri ke la prezoj ĉiam altiĝas. 我們談了價格始終在上漲的問題. Oni argumentis, kontraŭ ke ili ekloĝu en la urbo. 有人提出了反對他們住在城裡的理由. Li sukcesis eskapi, pro ke vi dormis. 由於你睡覺, 他成功地逃脫了. Tio okazis, antaŭ ke mi naskiĝis. 那件事發生在我出生以前. 可是, 非習慣性是強烈的反對理由. 不要不必要地以如此非習慣的方式表達思想, 以致於可能不被理解. 因此, 最好使用輔助詞 tio: pri tio ke, kontraŭ tio ke 等. 人們用 antaŭ ol 和 post kiam 來代替 antaŭ (tio) ke 和 post (tio) ke, 用 pro tio ke, tial ke, 或 ĉar 來代替 pro ke.

Ke 子句作為補語

Ke 子句常常用作補語, 對詞的意思進行說明.

De s-ro Bourlet mi ricevis la sciigon, ke li ne volas publikigi la projekton en la "Revuo". - 我從布雷先生那裡收到通知, 說他不想在 "Revuo" 雜誌上發表那個方案了.
Ŝi estis plena de timo, ke la infano mortos. - 她非常擔心孩子會死去.
Li metis la kondiĉon, ke oni ne instruu al ŝi la Kristanan religion. - 他提出條件, 請求 (學校) 不要教給她基督教的課程.
Tio estis la unua fojo, ke ŝi nomis ŝin sia filino. - 那是她第一次稱她為自己的女兒.

很多人在這類句子中使用 kiam 代替 ke. Ke 通常更適合, 因為這種 ke 子句幾乎都不表示那次的發生時間, 而是說明那次的内容.
Estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj. - 風吹得厲害, 連屋頂上的瓦都吹走了.
Ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. - 他們兩人都是如此粗魯, 如此自傲, 以致於人們無法和他們生活在一起.
Ili enpakis tiom da libroj, ke ili ne povis ĉion porti. - 他們打包的書, 多到他們無法全部帶走.
Vi ne estas kulpa, ke vi fariĝis tio, kio vi estas. = ...kulpa pri tio, ke... - 你們現在的這種處境, 不怪你們自己.
Ŝi estis tute certa, ke tio estos plenumita. = ...certa pri tio ke... - 她完全相信, 這事一定會完成.
Kiel feliĉa mi estas, ke mi ĝin scias! - 我多麼高興啊, 因為我知道它!

Ke 子句在這裡表示原因. 因此, 可以用 ĉar 替換 ke.
Ĉion mi permesis al vi escepte, ke vi faru tion ĉi. = ...kun la escepto, ke vi faru tion ĉi. - 我答應你 (做) 一切, 除了你做這件事以外, ＝...例外的是, 你做這事.

Ke 子句用作表語

Ke 子句可以是名詞性片語的表語修飾語:

La vero estas, ke mi amas vin. - 事實是我愛你.
La esenco de la sciigoj estis, ke al ili estas bone. - 消息的內容不外是他們很好.

Ke 的省略

有時, 人們省略子句前的 ke, 但是幾乎只用在間接引語中:

Mi diras al vi, ŝi ricevos. = Mi diras al vi, ke ŝi ricevos. - 我告訴你, 她會收到的.
La vetero baldaŭ malboniĝos, ŝajnas. = Ŝajnas, ke la vetero baldaŭ malboniĝos. - 天氣好像就要變壞了.

疑問子句

如果子句是疑問句, 便以 ĉu或 KI 首表列詞開頭. 疑問子句可以起跟 ke 子句一樣的句角色, 而且一般情況下, 相同的規則均適用.

Diru, ĉu mi povos veni. - 你說, 我是否可以來.

Ĉu 疑問句是 diru 的賓語.
Ŝi ne sciis, ĉu ŝi nur sonĝis aŭ ĉu tio estis efektivaĵo. - 她不知道, 自己只是在做夢呢, 還是那就是事實.

有兩個用 aŭ 連接的用作賓語的 ĉu 疑問句.
Ĉu tio estas roso aŭ larmoj, tion neniu povis vidi. - 那究竟是露珠呢還是淚珠, 誰也看不出來.

Ĉu 疑問句是帶輔助詞 tio 的賓語.
Li provis, ĉu la pordo estas nefermita. - 他試了一下, 門是否未關.

Ĉu 疑問句是 provis 的賓語.
La tuta afero dependas de tio, ĉu ŝi venos aŭ ne. - 全部事情取決於, 她來不來.

疑問句是帶輔助詞 tio 的 de 狀語.
Mi dubas, ĉu vi estas feliĉa. - 我懷疑, 你是否幸福.

疑問句用作 pri 狀語. ＝Mi dubas pri tio, ĉu...
Li faris al mi la demandon, ĉu mi bone fartas. - 他問了我一個問題, 我是否過得好.

疑問句是 demandon 一詞的補語.
Mia sola demando al vi estas, ĉu vi amas min. - 我問你的唯一問題是, 你是否愛我.

疑問句是主語的表語.
Kion ni nun faru, estas demando tre malfacila. - 我們現在該做什麼, 這是一個難題.

KI 疑問句用作 estas 的主語.
Mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo. - 我指給孩子看, 他的玩偶在那裡.

疑問句是 montris 的賓語.
Mi volus scii, kiom de la ŝtofo ili jam pretigis. - 我很想知道, 他們已經織了多少布.

疑問句是 scii 的賓語.
Mi ne scias, ĝis kiam ili restos ĉi tie. - 我不知道, 他們要在這裡待到何時.

疑問句是賓語.
Kiel longe ni estis en la malliberejo, tion mi ne scias. - 我不知道, 我們在牢裡關了多久.

疑問句是帶助詞 tio 的賓語.
Nun mi venis, por informi vin, kio estos kun via popolo en la estonta tempo. - 現在我來, 要使你明白, 你的人民日後將遭遇的事.

疑問句是 pri 狀語, 但是 pri tio 省略了: ...por informi vin pri tio, kio estos...
La demando pri tio, kia estos la formo de tiu lingvo, estas por mi afero negrava. - 關於這個語言的形式會是怎樣的問題, 對於我來說是不重要的事情.

疑問句藉由助詞 tio 是 la demando 的直接修飾語.

在某些語言中, 在子句中使用相同的詞來表示 ĉu 和 se. 在世界語中, 必須加以區分. Ĉu 表示疑問, se 表示條件. 意思上的區別是很大的:

Morgaŭ li diros, ĉu li venos. ≈ Morgaŭ li diros "jes, mi venos" aŭ "ne, mi ne venos". - 明天他會說, 他來不來.

Ĉu 疑問句是 diros 的賓語. ＝ Morgaŭ li diros la respondon al la demando, ĉu li venos.
Morgaŭ li diros, se li venos. = Morgaŭ li diros (ion), sed tio okazos nur se li venos. - 明天如果他來, 他就會說.

Se 子句是條件狀語.

關係子句

KI 首表列詞也引導不帶問號的子句. 往往這種 KI 首詞以某種方式代表也出現在主句中的事項. 這種 KI 首詞之所以稱為關係詞, 是因為它表示子句和主句之間的關係.

關係詞 kiu

Hieraŭ mi vidis viron, kiu promenis sur la strato. - 昨天, 我看到一個男子在街上散步.

Kiu 子句是 viron 一詞的定語. 全句是兩個句子的組合: Hieraŭ mi vidis viron. + La viro promenis sur la strato. 同一個男子在這兩句中都起作用. 在子句中, 使用關係詞 kiu 來指代那個男子. 人們可以用分詞定語來代替 kiu 子句: Hieraŭ mi vidis viron promenantan sur la strato.
La libroj, kiuj kuŝas tie, estas miaj. - 放在那裡的那些書是我的. = La libroj estas miaj. + La libroj kuŝas tie. (= La libroj kuŝantaj tie estas miaj.)

之所以使用帶 J 詞尾的 kiuj, 是因為它指代一個複數詞.
La domo, kiun vi aĉetis, estas malbona. - 你買的房子很差. = La domo estas malbona. + Vi aĉetis la domon. (= La domo aĉetita de vi estas malbona.)

之所以使用帶 N 詞尾的 kiun, 是因為它在子句中充當賓語.
Mi vidis la filmojn, pri kiuj vi tiel multe rakontis. - 我看了你經常講述的那些電影. = Mi vidis la filmojn. + Vi rakontis tiel multe pri la filmoj.

之所以在 kiuj 前使用 pri, 是因為它在子句中充當 pri 狀語.
Jen venas la verkisto, la librojn de kiu ĉiuj legas. - 看, 那位作家來了, 他的書大家都在讀. = Jen venas verkisto. + Ĉiuj legas la librojn de la verkisto.

De kiu 是 la librojn 的物主補語, 必須位於 la librojn 之後. 一般使用 kies 來代替 de kiu: Jen venas la verkisto, kies librojn ĉiuj legas.
Riĉa estas tiu, kiu ŝuldas al neniu. - 不欠債的人乃是富人.
Mi nun havas tie ĉi preskaŭ neniun, al kiu mi povus konfidi! - 我現在這裡幾乎無人可信賴!
Mi vizitos tiujn amikojn, kiujn mi ekkonis dum la pasinta Universala Kongreso. - 我將去拜訪我在上一屆國際大會上認識的那些朋友. = Mi vizitos tiujn amikojn. + Mi ekkonis tiujn amikojn dum...

附加在 amikojn 前的 tiujn, 加強了與後續關係子句之間的關係.
Ŝi kisis tiun manon, kiu ankoraŭ antaŭ nelonge kruele batis ŝian infanon. - 她吻了那隻還在不久前殘忍地打了她孩子的手.
Unuj servas por ornamo, kaj aliaj por manĝo, ekzistas ankaŭ tiaj, kiuj estas tute superfluaj. - 有些東西是為了好看, 有些東西是為了食用, 也有些東西是完全多餘的.

可以說, 名詞被省略了: ...ekzistas ankaŭ tiaj kreskaĵoj, kiuj estas.... 如果明確論及性質的話, 還可以在 tia 後用關係詞 kia.
Al Vi, kiu kreas, al Vi, kiu reĝas, hodiaŭ ni preĝas. - 向著創造的祢, 向著至高無上的祢, 今天, 我們祈禱.

在很多情況下, 很難將 kiu 子句從主句分開, 因為意思同時取決於這兩個句子:

Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon, kiu estis en la loĝejo. - 她拿了曾經是宅內的最好看的那只銀花瓶. = Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon. + La plej bela arĝenta vazo estis en la loĝejo.

分開的句子不是真實的. Kiu 子句對於限制片語 la plej belan arĝentan vazon 的意思是必要的.

許多人在 kiu 子句前後都不用逗號, 而這些逗號對於全句的意思是必要的. 然而, 關於這一點卻不存在規則, 可以總是使用逗號.

關係的 kiu 子句通常直接接續在與它相關的詞後面, 但有時也會在其他地方, 如在整個句子的最前面. 此時其修飾詞不外是 tiu 或在前面有個 tiu:

Kiu volas perfektiĝi en Esperanto, al tiu mi rekomendas la diversajn lernolibrojn kaj vortarojn. = Al tiu, kiu volas perfektiĝi en Esperanto, mi rekomendas... - 誰想要進修世界語, 我就給他推薦各種教材和詞典.
Kiun malĝojo ne turmentis, tiu ĝojon ne sentas. = Tiu, kiun malĝojo ne turmentis, ne sentas ĝojon. - 不吃苦中苦, 焉知樂上樂.

有時, 一個主要詞有不只一個 kiu 關係子句作為定語. 通常為意思清楚起見, 可加上連詞, 如 kaj 或 sed: Hieraŭ mi vidis viron, kiu promenis sur la strato, kaj kiu portis grandan valizon. 昨天我看到一個在街上散步並且提著一個大行李箱的男子. 兩個 kiu 子句都與 viron 一詞相關. 如果有兩個以上的 kiu 關係子句, 可以只在其中最後一個子句前加上連詞: Jen estas afero, kiu estas tre utila, kiu helpos vin en multaj okazoj, kaj kiun vi tre zorge gardu. 這就是非常有益的事業, 將在許多場合下幫助你的事業, 以及你要很認真照看的事業. 所有三個 kiu 子句, 都是 afero 一詞的定語.

有時, 關係的 kiu 子句只輕輕連結到它作為定語的詞. 這樣的 kiu 子句只是使話語連貫而已. 其實同樣也可以使用另外的主句. 連貫話語的 kiu 子句總是放在主句之最後:

Ŝi kun ĝentila rideto transdonis la leteron al la anglino, kiu leviĝis, faris saluton kaj eliris el la ĉambro. = Ŝi kun ĝentila rideto transdonis la leteron al la anglino, kaj tiu (poste) leviĝis... - 她禮貌地微笑著, 把信遞給那位英國女士, 後者起身致意, 然後就走出了房間.
Kelkaj estimataj scienculoj per sugestio falis en kaptilon, el kiu ili tamen baldaŭ retiriĝis. = ...falis en kaptilon, sed ili tamen baldaŭ retiriĝis el ĝi. - 幾位尊敬的科學家通過暗示掉進了陷阱, 可是他們很快又從那裡出來了.
Li ŝuldas al mi mil eŭrojn, kiun sumon li ne repagis malgraŭ plurfoja rememorigo. = Li ŝuldas al mi mil eŭrojn. Tiun sumon li ne repagis... - 他欠我一千歐元, 這筆錢他不顧多次提醒就是不還.

關係詞 kio

與關係詞 kiu 相類似, 關係詞 kio 可以用作從屬連詞. 如果子句是 O 尾表列詞的定語, 就使用關係詞 kio 來代替關係詞 kiu:

Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu obeata. = Mi volas, ke tio estu obeata. + Mi diris tion. - 我希望我所說的得以服從.
Mi faros ĉion, kion mi povos, por trovi por vi konforman okupon. - 我將竭盡所能來為你找到相適應的職業.
La juvelista laboro enhavas en si nenion, kio superus miajn fortojn. - 珠寶商的工作並未包含我力不能及的東西.
Vi rakontis al mi ion, kion mi neniam forgesis. - 你曾經告訴過我一件事, 我一直忘記不了.
Neniu faris ion eminentan, kio meritus mencion. - 沒有人做了值得一提的傑出的事.

這些情況下, 在 O 尾表列詞後跟著形容詞定語時, 也可以用關係詞 kiu: ...faris ion eminentan, kiu meritus mencion.

往往, 被修飾的表列詞會被省略:

Redonu, kion vi prenis. = Redonu tion, kion vi prenis. - 把你拿的東西還回來.
Post du aŭ tri tagoj mi jam ne havos per kio hejti la ĉambron. = ...ne havos ion, per kio mi povus hejti la ĉambron. - 兩三天以後, 我就沒有東西給房間加溫了.

如果子句是意義非常一般的名詞性形容詞的定語, 就使用關係詞 kio 來代替 kiu. 可以說, io 一詞在形容詞後省略了. 但是, 實際上永遠也不會使用這種帶 io 的完整說法:

La sola, kion mi deziras, estas: ke la mondo havu lingvon internacian. (≈ La sola io, kion mi deziras...) - 我唯一期望的就是世界擁有一種國際語.
La unua, kion li faris vespere, estis tio, ke li elprenis la nukson. - 晚間他做的第一件事, 就是取出那個核果.
Okazis la plej bona, kion oni povus imagi. - 人們所能想像的最好的事情發生了.

如果確實加上名詞 (例如 afero), 就必須永遠使用關係詞 kiu: La sola afero, kiun mi deziras... La unua afero, kiu okazis... Okazis la plej bona afero, kiun oni povus imagi.

如果名詞性形容詞的意思較為具體, 並且省略了某種真正的名詞, 這時就要使用 kiu:

Vi ne estas la unua [persono], kiu parolas al mi en tia maniero. - 你不是第一個這樣對我說話的人.
Ĉiu estis ravata de la nova kaj bela [afero], kiun ŝi vidis. - 每一位都被她所看到的新鮮而美麗的東西所陶醉.

關係詞 kio 也用來代替 kiu 修飾全句. 這時, kio 指代全句的意思:

Li donadis multe da mono al la malriĉuloj, kio estis tre laŭdinda. - 他經常送許多錢給窮人們, 這非常值得讚揚. = Li donadis multe da mono al la malriĉuloj. + Tio estis tre laŭdinda.

Kio 指代全句: Li donadis multe da mono al la malriĉuloj.
Ŝi havas ŝatokupon, kio estas bona. = Estas bone, ke ŝi havas ŝatokupon. - 她有業餘愛好, 這是好事.

請比較: Ŝi havas ŝatokupon, kiu estas bona. = Ŝi havas bonan ŝatokupon. 她有很好的業餘愛好.
La filmo estis tute teda, pro kio li foriris jam antaŭ la fino. = Ĉar la filmo estis tute teda, li foriris... - 那部電影整個乏味, 因此他在電影結束前就離開了.
Oni proponis al li oficon de kuriero, kio promesis esti tre enspeziga afero. - 有人推薦他當個送信人, 這是一個收人頗豐的差使.

這裡的 kio 不是指代 oni proponis al li oficon de kuriero 的意思, 而是指代 ke li eble havos oficon de kuriero 或 havi oficon de kuriero 的意思.

Kiu 或 kio 關係子句用在強調性句轉換

有一種特別的句子轉換法, 即使用動詞 esti 加上帶 kiu 或 kio 的子句來表現:

Li decidas pri ĉi tiaj aferoj. → Estas li, kiu decidas pri ĉi tiaj aferoj. - 他決定那樣的事. → 決定那樣的事的, 是他.

主句 estis li 以強調的方式呈現主語.
Ni manĝas makaroniojn. → Tio, kion ni manĝas, estas makaronioj. → Estas makaronioj [tio], kion ni manĝas. - 我們吃通心麵. → 我們吃的是通心麵. → 是通心麵那東西, 我們吃.

強調在通心麵.

往往以詞序更容易強調出來: Pri ĉi tiaj aferoj decidas li. (關於這類事務由他決定.) Makaroniojn ni manĝas. (我們吃通心麵)

關係詞 kies

關係詞 kies 最常用來表示擁有或隷屬:

Jen venas la verkisto, kies librojn ĉiuj legas. - 看, 那位作家來了, 他的書人人都在讀. = Jen venas verkisto. + Ĉiuj legas la librojn de tiu verkisto.

那些書屬於該作家 (因為他寫了它們).
La ĉambro, kies pordon la pordisto malfermis, estis sufiĉe vasta. - 門被看門人關上的那個房間相當大. = La ĉambro estis sufiĉe vasta. + La pordisto malfermis la pordon de la ĉambro.

關係詞 kies 也可以表示動名詞的語義賓語或主語:

Ĝi estas ia ennovaĵo, pri kies akceptado aŭ neakceptado oni devas konsiliĝi. - 它是某種新奇事物, 有關對它的接受或不接受必須協商. = Ĝi estas ia ennovaĵo. + Oni devas konsiliĝi pri la akceptado aŭ neakceptado de tiu ennovaĵo.

補語 de tiu ennovaĵo 表示 (ne)akceptado 的意義賓語: Oni devas konsiliĝi, ĉu oni akceptu aŭ ne akceptu tiun ennovaĵon.
La serpento, de kies mordo mortis via patro, nun portas lian kronon. - 那毒害你父親的蛇, 頭上戴著 (他的) 王冠呢. = La serpento nun portas lian kronon. + Via patro mortis de la mordo de la serpento.

De la serpento 表示 mordo 的意義主語: Via parto mortis, ĉar la serpento mordis lin.

在某些語言中, 有類似於 kies 的詞, 但是具有更多的意思. 世界語的 kies 只能是 de kiu 的意思, 而且只能是在論及物主/歸屬, 意義賓語, 或意義主語時. Kies 不可能是 el kiu, al kiu, pri kiu 等意思: Venis grupo de junuloj, el kiuj du estis miaj filoj. 來了一群年輕人, 其中兩人是我的兒子. 不可能是: ...junuloj, kies du estis miaj filoj. 獨立出來的句子是: Du el la junuloj estis miaj filoj. 說的是從組合中區分出個體. 必須說 el la junuloj, 而不說 de la junuloj. 因此, 不可能用 kies. Nia asocio, al kiu ne apartenas tiuj personoj, ne havas ian ajn respondecon pri iliaj agoj. 我們的協會 — 那些人不屬於它 — 對於他們的行為不負任何責任. 不可能是: Nia asocio, kies ne apartenas... 獨立的句子是: Tiuj personoj ne apartenas al nia asocio. 從來不說: aparteni de. 因此, 不可能用 kies.

關係詞 kiam

關係詞 kiam 可以引導時間子句. 這類子句可以關聯到主句中的時間短語或隱含的 tiam:

Antaŭhieraŭ, kiam mi estis en la urbo, mi aĉetis novan robon. - 前天, 我在城裡時, 買了一件新外衣. = Antaŭhieraŭ mi aĉetis novan robon. + Tiam mi estis en la urbo.
Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. - 當尼可德姆打約瑟夫時, 這時尼可德姆就是打人者, 約瑟夫是被打者.
Kiam oni estas riĉa, [tiam] oni havas multajn amikojn. - 有錢時, 就會有許多朋友. = Tiam oni havas multajn amikojn. + Tiam oni estas riĉa.
Kiam mi venis al li, [tiam] li dormis. - 我去他那裡時, 他在睡覺.

關係的 kiam 子句前面可以有時間介詞. 該介詞表示整個 kiam 子句的功能, 而不是只有 kiam 這個詞的功能:

Post kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto. = Post mallonga estado en la arbaro fariĝis nokto. - 她進入森林不久, 夜幕就降臨了.
De kiam naskiĝis mia filino, mi estas kiel alia homo. = De la naskiĝo de mia filino mi estas kiel alia homo. - 從我的女兒出生起, 我就像換了個人似的.
Adam vivis, post kiam naskiĝis al li Set, okcent jarojn. = ...post la naskiĝo de Set... - 亞當生塞特之後, 又在世八百年.

如果在此類句中加入 tiam, 則介詞應位於 tiam 之前: Adam vivis, post tiam, kiam naskiĝis al li Set, 800 jarojn.

疑問詞 kiam 則不同. 疑問詞 kiam 前的介詞表示 kiam 的而非整個疑問句的作用: Ŝi demandis, ĝis kiam mi restos hejme. = Ŝi demandis, ĝis kiu tempo mi restos hejme.

關係詞 kie

關係詞 kie 可以引導地點子句. 這類子句可以關連到主要句子中的地點短語或關連到隱含的 tie:

Mi volis resti tie, kie mi estis. - 我想在留在原地. = Mi volis resti tie. + Mi estis tie.
Kie fumo leviĝas, tie fajro troviĝas. - 無煙不起火.
Jen la loko, de kie venis la bruo. - 這裡就是噪音的出處. = Jen (estas) la loko. + De tiu loko venis la bruo.
Ĉie, kien mi venas, troviĝas ia malbonaĵo, kiu premas la koron. - 無論我到哪裡, 總有一樣壞東西, 壓抑著我的心.

取代關係詞 kie, 我們往往可以使用 en kiu(j), ĉe kiu(j), sur kio 之類的片語, 尤其如果該子句是名詞的定語, 而不是主句的地點狀語. 但是, 使用 kie 則更為優雅:

Kelkajn fojojn mi eĉ legis longajn artikolojn pri mia afero, kie estis videble, ke la aŭtoroj eĉ ne vidis mian verkon. = ...longajn artikolojn pri mia afero, en kiuj estis... - 有時, 我甚至閱讀有關我事業的長篇大論, 在那裡可以看到, 那些作者甚至沒有見過我的著作.

片語 longajn artikolojn pri mia afero 不是地點狀語, 而是賓語.
Ne troviĝas, kie sidi. = Ne troviĝas io, sur kio oni povus sidi. - 找不到地方坐.

關係詞 kia

關係詞 kia 可以引導性質的子句. 關係詞 kia 可以在主句中關連到 tia, tiaspeca, 或 tiuspeca:

Ŝi ne estas tia, kia devas esti reĝino. - 她不是真正的王后. = Ŝi ne estas tia. + Reĝino devas esti tia.
Kia oni vin vidas, tia oni vin taksas. - 人們看見怎樣的你, 人們就那樣評價你. = Tia oni vin taksas. + Tia oni vin vidas.
Regis tia frosto, kian ni ĉe ni ne havas eĉ en la plej kruela vintro. - 天寒地凍, 這種天氣我們那裡就是在最嚴寒的冬天也沒有. = Regis tia frosto. + Tian froston ni ĉe ni ne havas eĉ en la plej kruela vintro.
La arbo de la suno estis belega arbo tia, kian ni neniam vidis. - 太陽樹是一棵華麗的樹, 這樹我們從來沒有見過.

如果 KI 關係子句與帶 tia 的名詞相關連, 也可以使用關係詞 kiu: Vi havas plenan rajton uzi la monon en tia maniero, kiu ŝajnas al Vi la plej bona. 你完全有權以你認為最好的方式來使用這筆錢.

關係詞 kiu 表示某個個體, 而關係詞 kia 則表示種類:

Mi uzis tiun aŭton, kiu povas veturi tre rapide. - 我用了那輛可以跑得很快的汽車.

談論的是某輛個別的汽車, 它可以跑得很快.
Mi uzis tian aŭton, kia povas veturi tre rapide. - 我用了那種可以跑得很快的汽車.

談論的是汽車種類, 所有那種汽車都可以跑得很快.

但是, 在這些例句中, tiun 和 tian 已足以清楚表示個體和種類之間的差別. 因此在兩個子句中都可以使用 kiu. 通常人們較常用kiu, 但當提及種類時, 則 kia 較具強調性.

只在帶有動詞的句子前使用關係詞 kia. 在單獨的片語前, 或者在無動詞的片語群之前, 要用比較詞 kiel: Li vizitis (tiajn) urbojn kiel Parizo. 他訪問了巴黎這樣的一些城市. 不要說: ...urbojn kia Parizo.

關係詞 kiel

闗係詞 kiel 可以引導方式或程度子句. Kiel 關係子句關連到主句中的 tiel, 但是 tiel 往往省略:

Oni ludas sur fortepiano, tamen tre mallaŭte kaj tiel bele, kiel ŝi neniam antaŭe aŭdis. - 有人在彈鋼琴, 然而彈得很輕柔, 琴聲如此優美, 她過去從未聽到過.
Li komprenas predikon [tiel], kiel bovo [komprenas] muzikon. - 他對講道的理解, 猶如牛對音樂的理解. /對他講道猶如對牛彈琴。

有時, kiel 關係子句修飾全句. 這時, kiel 指代全句的概念, 類似於關係詞 kio: Ŝia beleco, kiel oni diris, estas la deloga beleco de la malbono. = Ŝia beleco estas la deloga beleco de la malbono. + Tiel oni diris. = Oni diris, ke ŝia beleco estas... 她的美麗, 如人所說, 是一種邪惡的誘惑美.

關係詞 kiom

關係詞 kiom 可以引導數量或測量的子句. Kiom 關係子句關連到主句中的 tiom, 但是 tiom 往往省略:

Vi faris por nia afero tiom multe, kiom neniu alia ĝis nun faris. - 你為我們的事業做了這麼多, 至今無人可比. = Vi faris por nia afero tiom multe. + Neniu alia ĝis nun faris tiom.
Nun vi ricevos tiom multe da mono, kiom vi volas havi. - 現在你想要有多少錢就會有多少錢了.
Ĉiuj donas al mi prunte [tiom], kiom mi volas. - 我想要多少, 大家就借給我多少.

帶 kiom 的子句往往表示某種限制:

La kompatinda stana soldato tenis sin, kiom li povis, tute rekte. - 可憐的錫兵盡其所能站得筆直.

他的力量是有限的.
Unu el la plej kuraĝaj knaboj kaj iom post iom ankaŭ ĉiuj aliaj ekkantis strofon el malnova kanto pri cikonioj, kiom ili tion memoris. - 其中一個最大膽的孩子, 漸漸地所有的孩子, 都唱起了一支關於鸛鳥的古老的歌, 不過他們只記得那一點點.

他們的記憶有限, 無法唱出比記憶更多的內容.

關係詞 kial

同樣地, kial 也作為關係詞, 但只作為名詞的補語, 表示其原因或動機, 而這種場合很少:

La efektiva kaŭzo, kial ili ne aliĝas al ni, estas tio, ke ili timas. - 他們不加入我們的實際原因是他們害怕. = La efektiva kaŭzo estas tio, ke ili timas. + Tial ili ne aliĝas al ni.

也可以說: ...la kaŭzo, pro kiu ili ne aliĝas al ni... 然而, 更常用 ke 子句: ...la kaŭzo, ke ili ne aliĝas al ni...

因此, 人們不用這樣的句子: Ili foriris tial, kial mi foriris. 而是說: Ili foriris pro la sama kaŭzo, kial mi foriris. 他們離開是因為我離開的同樣理由. 或更常說: ...pro la sama kaŭzo, pro kiu mi foriris.

為了指代表示原因的全句, 可以使用 pro kio: Mi ne ricevis vian leteron, pro kio mi ne respondis. 我沒有收到你的信, 因此我沒有答復. 也可以用 ĉar 將句子結構倒置: Ĉar mi ne ricevis vian leteron, mi ne respondis. 因為我沒有收到你的信, 所以我沒有答復.

Kial 關係子句自身不表示原因或理由. 原因由 kial 子句所關聯的詞來表示, 並且小品詞 kial 指代子句中的原因. 為了引導其本身就表示原因或理由的子句, 可以使用 ĉar: Ili foriris, ĉar mi foriris. 他們離開是因為我離開了. (我離開是他們離開的起因.)

TI 首表列詞的省略

關係的 KI 首表列詞往往關連到主句中的同類 TI 首表列詞. 往往這個 TI 首可以省略而不變其意含. 至於何時可以省略 TI 首詞, 並沒有絕對的規則. 最重要的是清晰性: 如果句子會變得太過不清不楚, 那就不要省略 TI 首詞. 關係的 KI 首詞和對應的 TI 首詞通常必須有相同的形式: 它們要來自相同的表列詞組 (tiu — kiu, tio — kio, tiel — kiel 等), 它們也要有相同的角色標記, 否則它們就要全部沒有角色標記.

Tiu, kiu havas forton, havas rajton. → Kiu havas forton, havas rajton. - 有實力就有權利.
Kiu okupas sin je meĥaniko, estas meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas ĥemiisto. = Tiu, kiu okupas sin... - 從事力學的人是力學專家, 從事化學的人是化學家.
Mi pagis al tiu, al kiu oni devis [pagi]. → Mi pagis, al kiu oni devis. - 我付錢給那個必須付給錢的人.

通常不省略單獨的 tiun 或 tiujn: Mi finfine provis tiujn, kiujn vi tiom laŭdis. 我最終考查了你極力誇獎的那些人. 不要說: Mi finfine provis, kiujn vi tiom laŭdis.

如果 tiu 位於名詞前作為其限定詞, 就不可以省略 tiu 而不改變意思. 但是, 常常可以將 tiu 改為 la 而無重大的意思改變: Li ankoraŭ ne redonis tiun libron, kiun li pruntis de mi. → Li ankoraŭ ne redonis la libron, kiun li pruntis de mi. 他還沒有歸還從我這裡借走的那本書. 如果說成: Li ankoraŭ ne redonis libron, kiun..., 說的則是, 他從我這裡借走的那些書中的一本. 意思改變了.

Tio, kio pasis, ne revenos. → Kio pasis, ne revenos. - 過去的不再回.
Li tuj faris tion, kion mi volis. → Li tuj faris, kion mi volis. - 他立即做了我想要的.

如果 tio 和 kio 有介詞, 最好不要省略 tio: Marta renkontiĝis kun tio, kun kio renkontiĝas milionoj da homoj. 瑪爾塔遇到了幾百萬人都會遇到的事. 不是: Marta renkontiĝis, kun kio renkontiĝas...

如果 kiam 關係子句與 tiam 相關連, 則最為常見的是省略 tiam. 除非想要強調, 才會保留 tiam: Kiam oni estas riĉa, [tiam] oni havas multajn amikojn. 有錢時, 就會有許多朋友.

通常只用 post kiam, de kiam 等而不用 post tiam kiam, de tiam kiam 等. 因此, tiam 省略了, 但是保留了介詞. 在這種情況下, 介詞不與 kiam 相關連, 而與整個 kiam 子句相關連: Post tiam, kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto. → Post kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto. 她進入森林不久, 夜幕就降臨了.

在 ĝis (tiam) kiam 前面, 只要說 ĝis. 也不要用 dum (tiam) kiam, 而只要 dum. Ĝis 和 dum 本身都是從屬連詞, 因完全不需要借助於 kiam. 代之於 antaŭ tiam kiam, 通常使用 antaŭ ol.

如果 kie 關係子句與單獨的 tie 相關連, 則常常省略 tie, 但是可以保留 tie 以示強調: Kie estas pano, [tie] ne mankas panpecetoj. 哪裡有麵包, 那裡就不缺麵包屑. /鍋裡有, 碗裡就有.

Kia 關係子句始終與主句中的 tia 相關連. 最為常見的是保留 tia, 但是, 如果句子意思依然清楚, 則可將其省略: Li havas [tian] kapon, kian vi ne trovos en la tuta mondo.. 他長著你在全世界都找不到的頭腦.

Kiel 關係子句始終與主句中的 tiel 相關連, 但是, 常常可以省略 tiel: Ne vivu [tiel] kiel vi volas, vivu [tiel] kiel vi povas. 不要活出你所要的, 要活出你所能的.

Kiom 關係子句始終與主句中的 tiom 相關連, 但是, 常常可以省略 tiom: Da pulvo ni havas [tiom] kiom vi volas. 你想要多少火藥, 我們就有多少.

Kies 關係子句極其罕見地與主句中的 ties 相關連. 然而, 當有時出現這樣的情況時, 幾乎不可以省略 ties: Kies ĝi estas, ties ĝi restu. 它是誰的, 就讓它還是誰的吧.

Kial 關係子句從不與主句中的 tial 相關連.

當 TI 首詞和 KI 首關係詞具有不同的角色標記時, 或者當其中一個有而另一個沒有角色標記時, 省略 TI 首詞通常是不可能的.

不要說: Mi konas, kiu venis. 而要說: Mi konas tiun, kiu venis. 我認識那個來人. 不要說: Ĝi estas besto, kian vi timas. 但是要說: Ĝi estas tia besto, kian vi timas. 它是你害怕的那種動物.
不可能說: Ili loĝas, de kie mi venas. 必須說: Ili loĝas tie, de kie mi venas. 他們住在我來的地方. 也不可能說: Li devenas, kien mi iros. 有必要說: Li devenas de tie, kien mi iros. 他來自我要去的地方. 省略 tie, 而保留 tie 前的介詞, 這也是不可能的. 不要說: Li venas de kie mi loĝas. 而要說: Li venas de tie, kie mi loĝas. 他從我住的地方來.

在一些語言中, 有時有可能省略 KI 首關係詞. 這在世界語中是不可能的. 不要說: La viro, mi vidis, portis valizon. 要說: La viro, kiun mi vidis, portis valizon. 我看到的那個男士提著行李箱. 不要說: Nun estas la horo, ŝi normale alvenas. 要說: Nun estas la horo, kiam ŝi normale alvenas. 現在是她通常到來的時間.

在有些語言中, 有時候可以捨棄關係的 KI 首詞, 而只保留介詞, 這介詞單獨放在子句的某處 (甚至在句尾). 這在世界語裡是不可行的. 介詞必須放在子句之前, 用以表示該子句的功能. 不要說: Mi vidis tiun knabinon, vi parolis pri. 而要說: Mi vidis tiun knabinon, pri kiu vi parolis. 我見到了你 (們) 所說的那個女孩.

Se

Se 的意思是 “如果, 假如, 要是”. Se 引導表示條件, 假設或狀況的子句:

Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. = En la okazo, ke li scius... - 他要是知道我在這裡, 他會立即過來的.

使用假定式, 因為說的僅僅是幻想.
Se mi estus sana, mi estus feliĉa. = Sub la kondiĉo, ke mi estus sana... - 如果我身體好, 我就會很幸福.
Se li havas multe da mono, li verŝajne aĉetos aŭton. - 如果他有很多錢, 他很可能會買汽車.

AS 形式和 OS 形式 (直說式) 表示可能有現實性. 很可能他真的有許多錢, 但是人們並不確知.
Se iu havas multe da mono, tiu havas ankaŭ multe da problemoj. - 如果一個人有很多錢, 這個人也會有很多問題.

AS 形式表示說的是永遠成立的原則.
Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial, se mi legos en ĉiu tago po dek kvin paĝoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj. - 這本書有 60 頁; 因此, 如果我每天閱讀 15 頁, 我將在 4 天內讀完全書.

在此類句中也有可能使用假定式. 在將來時上, 不可能始終嚴格區分幻想與事實, 因為未來總是不確定的.

當 se 子句位於句首時, 在主句中常常使用 tiam 以幫助使意思清楚. Tiam 指代 se 子句的概念. 也可以使用 tiuokaze, tiaokaze 等: Se ĉiu balaos antaŭ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo. 每人自掃家門前, 全城秩序變井然.

有時, 主句中的 tio 指代前面 se 子句的概念: Se ŝi havas multe da mono, tio ne nepre signifas, ke ŝi estas feliĉa. = Se ŝi havas multe da mono, la fakto, ke ŝi havas multe da mono, ne nepre signifas... 如果她有許多錢, 這不一定意味著她就幸福.

Se 也用於主句中, 表示很可能不可實現的強烈願望. 在此類句中, 動詞始終用 US 形式: Ho, se mi estus sola! Se mi ne havus infanon! = Mi deziregas, ke mi estu sola, ke mi ne havu infanon (sed tio ne eblas). 啊, 我要是一個人多好! 我要是沒有孩子多好! (但這是不可能的) 可以說, 真正的主句省略了: Ho, se mi estus sola, tiam mi estus feliĉa! 可以在表願望的 se 子句中使用 nur, 以強調願望意義: Ho, se mi nur estus sola!; Ho, se mi nur povus esti tiu feliĉulo!

Ĉar

Ĉar 的意思是 “因為, 由於”. Ĉar 引導表示原因或理由的子句:

La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. = Ke la tranĉilo estas akra, estas la kaŭzo, ke ĝi tranĉas bone. - 這把刀子切起來很快, 因為它很鋒利.
Ĉar vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon. - 由於你如此熱心助人, 我送你一件禮物.
Venigu la kuraciston, ĉar mi estas malsana. - 請醫生來, 因為我生病了.
Li estas mia onklo, ĉar mia patro estas lia frato. - 他是我的叔叔, 因為我爸爸是他的哥哥.

我爸爸是他哥哥的事實, 是稱他為我叔叔的因由.

如果 ĉar 子句位於句首, 則常常在主句中使用 tial. Tial 指代 ĉar 子句的概念: Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas "nenies propraĵo". 由於世界語的創始人從一開始就永遠拒絕接受所有有關該語言的個人權利與特權, 因此世界語是 “不屬於任何人的財產”. 在一個長的 ĉar 子句結尾處, 人們可能忘記了它是以 ĉar 開頭的. Tial 便引導原因的跟進, 並提醒說的是原因. 有時, tial 直接用在 ĉar 前表示強調: Mi petas tion ĉi tial, ĉar mi scias la inklinon de la plimulto da homoj. 我之所以提出這個請求, 是因為我知道大多數人的喜好. 然而, 在 tial 後通常使用 ke 子句. Tial ke = pro tio ke = ĉar: Tio ĉi estas nur tial, ke la ideo mem de lingvo "tutmonda" estas tiel alta kaj alloga. 這僅僅是因為 “全世界的” 語言這一概念本身就是如此崇高與誘人. 可是, 不要使用變體 pro tio ĉar.

Dum

Dum 引導時間子句. Dum 子句表示與主句同時進行的某事. 如果子句和主句幾乎都在進行中, 並且幾乎是在同時進行, 就使用 dum:

Unu el la vojaĝantoj gardodeĵoris, dum la aliaj dormis. - 旅客中一個人出來守衞, 而其餘的人睡覺.

守衞與睡覺同時進行.
Restu apud mi, dum mi kun li ekstere parolos. - 我跟他在外面講話時, 請呆在我身邊.

在很多情況下, dum 子句表示與主句形成對比的某事物. 這時, 時間持續的意義可能減弱, 有時幾乎消失:

Dum interne ĉio kantadis kaj ĝojadis, ŝi sidis malgaja en sia ĝardeneto. - 當裡面充滿了歌聲和快樂的時候, 她卻悲哀地坐在她的小花園裡.

兩個同時進行的動作彼此形成強烈的對比.
Li estas nur unufoja mensoginto dum vi estas ankoraŭ nun ĉiam mensoganto. - 他只是說了一次謊, 而你現在還總是在說謊.

兩個狀態確實是同時進行的 (儘管 “一次說謊” 的動作先發生), 但是, 重要的是 “一次說謊” 與 “總是說謊” 之間的對比.

Dum 起初只是從屬連詞, 後來 dum 也變成了介詞: Dum la manĝado venas apetito. 吃飯時胃口開.

如果不是兩個動作都在進行, 或者不想特別表示持續性, 就使用關係詞 kiam. 這時, 這兩個動作可能只是瞬間同時進行: Kiam mi venis al li, li dormis. 我到他那裡時, 他在睡覺. Kiam oni estas riĉa, oni havas multajn amikojn. 有錢時就會有許多朋友. Dum 和 kiam 表示不同的細微變化. 因此, 不要同時使用兩者. 不要說: Tio okazis, dum kiam mi loĝis en Romo. 如果論及長時間進行的事情, 就要說: ...dum mi loĝis en Romo (這件事發生) 在我住在羅馬期間. 如果是短時間進行的事情, 或者持續性並不重要, 就要說: ...kiam mi loĝis en Romo (這件事發生) 在我住在羅馬時.

Ĝis

Ĝis 引導表示主句的時間終點的子句. 當 ĝis 子句的動作開始時, 主句的動作便結束了:

Ili persekutos vin, ĝis vi pereos. - 他們將迫害你, 直到你滅亡.

當你滅亡時, 迫害就結束了.
Malĝoje ŝi eliris el la palaco kaj iris dum la tuta tago tra kampoj kaj marĉoj, ĝis ŝi venis al la granda arbaro. - 她悲傷地走出宮殿, 在田野和沼澤地上走了一整天, 一直走到一個大森林.

當她來到大森林時, 行走停止了.
Ili jam obstine celados al ĝi ĉiam pli kaj pli kaj ne ĉesos en sia celado tiel longe, ĝis ili la aferon atingos. - 他們將越來越固執地追求它, 將不會停止追求, 直到他們成就事業為止.

Ĝis 子句要始終表示幾乎是瞬間發生的事情. 不要說: Mi restis, ĝis li dormis. 而要說: Mi restis, ĝis li ekdormis. 或者: Mi restis, ĝis mi vidis, ke li dormas. 我一直待到看到他睡著為止. 或類似的句子.

在時間子句中, 在 ĝis 後面加上 kiam 是多餘的, 甚至是要避免的. 不要說: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. 只要說: Mi daŭrigos demandadi, ĝis vi respondos. 我將一直向你提問, 直到你回答為止. Ĝis 是獨立的從屬連詞, 不需要 kiam 的幫助. 但是, 如果論及疑問子句, 則 ĝis kiam 是完全正常的: Mi demandis, ĝis kiam ili restos tie. 我問他們將在那裡呆到何時.

Ĝis kiam 只用在疑問句中可能看上去很奇怪. 對此的說明是, 非疑問的 ĝis kiam 是完全不同於疑問的 ĝis kiam 的句結構. 相似性僅僅是外表的. 在非疑問子句前, ĝis 與整個子句相關連: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. = Mi daŭrigos demandadi ĝis la tempo de via respondo. 然而, 在疑問子句中 ĝis 只與 kiam 相關連: {5} = {6} 在此類疑問子句中, ĝis 和 kiam 都一定是為意思所需. 然而在 ĝis 時間子句中, kiam 是完全多餘的. 有時, 加上這種多餘的 kiam, 甚至會讓人相信, 說的是疑問句, 儘管絕非如此.

有些人在 ĝis 子句中 (由於受民族語的影響) 錯誤地加上 ne, 導致了十分含糊的意思. 例如, 有人說: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi ne donos pruvojn. 預期的意思是, “不相信你的話” 的動作將在 “證據被給出” 的瞬間停止. 因此, 必須說: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi donos pruvojn. 直到你給出證據, 我才會相信你的話. 然而, 如果使用 dum 取代 ĝis, 就要用 ne: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, dum vi ne donos pruvojn. 在你不給出證據期間, 我不會相信你的話. “不相信你的話” 的動作將在 “你不給出證據” 期間持續 (直到 “你給出證據” 的瞬間為止).

Ĝis 從一開始就不僅是從屬連詞, 而且也是介詞: Post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. 晚飯後, 我們的兄弟就和客人一起從家裡出去了, 並且一直把他們送到家.

Kvankam

Kvankam 引導表示不足的原因或不足的妨礙物的子句. Kvankam 子句表示未能成功妨礙主句概念的某事物:

Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono. - 她嫁給了自己的表哥, 儘管她父母想要她嫁給另一個人.

她確實嫁給了自己的表哥. 父母的意志未能妨礙這件事.
Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo, kvankam ili ne ĉiam estas faritaj el tolo. - 襯衫, 衣領, 袖口, 和其他類似物品, 我們稱之為布製品, 儘管它們並不總是用布做的.

我們確實稱它們為布製品. 它們並不總是用布做的這一事實不妨礙這一點.

如果 kvankam 子句位於句首, 則常常為了意思清楚而在主句中使用 tamen:

Kvankam la pasintaj tagoj povis ŝin prepari al tia sorto, ĝi tamen estis surprizo. - 雖然過去的日子能夠使她對命運有所準備, 但是那還是一件意想不到的事.
Kvankam blinda kaj maljuna, li en la daŭro de tre mallonga tempo perfekte ellernis Esperanton. = Kvankam li estis blinda kaj maljuna... - 他雖然雙目失明, 年紀又大, 但是他在很短的時間裡就很好地學會了世界語.

永遠不要用 sed (也不要用 kaj) 來輔助 kvankam 子句. 不要說：Kvankam mi ne volis tion, sed mi faris. 而要說: Kvankam mi ne volis tion, mi tamen faris. 雖然我不想做那件事, 但是我做了. 或者: Mi ne volis tion, sed mi tamen faris. 我不想做那件事, 但是我做了.

Kvankam 跟 malgraŭ 很相似. 區別是, kvankam 引導子句, 而 malgraŭ 則是介詞, 位於名詞短語前: Ili rifuzis helpi, kvankam mi petegis. 他們拒絕幫助, 儘管我強烈要求. = Ili rifuzis helpi malgraŭ mia petego. 不顧我的強烈要求, 他們拒絕幫助.

但是, malgraŭ 也可以借助於 ke 或 tio ke 來引導子句: Ili rifuzis helpi malgraŭ (tio), ke mi petegis. 他們拒絕幫助, 儘管我強烈要求. 短語 malgraŭ (tio) ke 較不慣用, 所以比 kvankam 更加強調. 還有甚至更加強烈的說法 spite ke, 表示故意的對抗: Ili rifuzis spite ke mi petegis. 他們全然不顧我強烈要求而執意拒絕. 有時, eĉ + se 也可以有類似的意思. Eĉ + se 表示, 假如事情不能妨礙, 就會感到吃驚: Ili rifuzus, eĉ se mi petegus. 即使我強烈要求, 他們也會拒絕的.

Kvazaŭ

Kvazaŭ 的意思是 “好像, 仿佛”. Kvazaŭ 可以引導表示虛擬比較的子句:

Tie ili sidis kune, kvazaŭ ili estus gefianĉoj. = Ili sidis kune tiel, kiel estus, se ili estus gefianĉoj. - 他們一起坐在那裡, 好像一對未婚夫婦.

他們不是未婚夫婦, 但是看上去像.
Ŝi kuris al li renkonte, kvazaŭ ŝi volus lin kisi. Ŝi tion ne faris. - 遇見時, 她向他跑去, 好像她想要吻他似地. (事實上) 她沒有這樣做.
Estas al mi kvazaŭ mi sonĝus. - 對我來說如同做夢一般.
Mi havas tian senton, kvazaŭ mi kisus mian patrinon! = Mi havas tian senton, kian mi havus, se mi kisus mian patrinon. - 我覺得我好像在吻我的母親似的.

在此類 kvazaŭ 子句中通常要用假定式. 但是, 如果 kvazaŭ 子句以某種方式再現某人的想法, 這時, 最為常見的是使用直說式. 這時涉及的是間接引語, 其中始終要使用表示過去某時的想法或言語的動詞形式: Ŝi havis la senton, kvazaŭ tio estas ŝia arbo. 她感到那好像是她的樹.

Kvazaŭ 往往充當副詞性小品詞, 完全不引導子句. 這時, 通常只用直說式: Ili vidas en mi personon, kiu kvazaŭ ludas la rolon de ia reĝo. 他們在我身上看到了一個似乎扮演國王的人.

Ol

Ol 可以引導時間子句, 如果 antaŭ 位於該子句前的話:

Antaŭ ol li atingis sian celon, la suno subiris. = Pli frue ol tiam, kiam li atingis... - 在他到達目的地前, 太陽落山了.
Mi ne manĝos, antaŭ ol mi diros mian aferon. = Mi ne manĝos pli frue ol tiam, kiam mi diros mian aferon. - 我不吃, 等我說明白我的事情再吃.

Ol 最常見的是與 pli 或 alia 搭配表示比較. Antaŭ ol 也涉及到比較. 兩個時間進行比較, 其中一個時間更早, 更前. 邏輯上也可以使用 antaŭ kiam, 就像使用 post kiam 一樣. 或者, 邏輯上同樣可以使用 post ol 來代替 post kiam. 但是, 長期以來使用 antaŭ ol 和 post kiam 已成習慣. 這兩個都是符合邏輯的. 符合邏輯的還有 antaŭ ke (= antaŭ tio ke) 和 post ke (= post tio ke), 但是, 這些說法在實踐中未被使用. 值得推薦使用 antaŭ ol 和 post kiam, 因為正是由於其慣用性, 它們最容易被理解.

如果主句和子句具有相同的主語, 可以不用子句而使用 antaŭ ol + 不定式: Oni devas iri longan distancon, antaŭ ol veni al la rivero. 到河邊, 要走好長一段路.

Apenaŭ

Apenaŭ 最常為副詞性小品詞, 但是, 它也可以是時間子句的從屬連詞. 這時, apenaŭ 的意思是 “一... 就; 剛...就”. 這種 apenaŭ 子句總是位於主句之前:

Apenaŭ ŝia patrino ŝin rimarkis, ŝi kriis al ŝi: "Nu, mia filino?" = Tuj post kiam ŝia patrino ŝin rimarkis (preskaŭ samtempe), ŝi kriis... - 她的母親剛一看到她, 就對她喊: “誒, 我的女兒?”
Apenaŭ ŝi ektuŝis ŝian brakon, el la buŝo de Janjo elsaltis krieto de doloro. - 她剛剛碰到她的手臂, 雅娜的嘴裡就發出疼痛的尖叫.

或者, 可以將 apenaŭ 作為副詞性小品詞用在主句中: Apenaŭ ŝi ektuŝis ŝian brakon, kiam el la buŝo... 現在, 句子 kiam el la buŝo... 是時間子句.