AĈ

AĈ = "mala calidad, inapropiado/a, sin valor".

AD

AD = "acción continua, duradera".

Se oni volas montri, ke temas pri ago, sed ne deziras la daŭran signifon de AD, oni devas uzi alian agan radikon sen daŭra signifo, aŭ esprimi sin tute alie: martelado (daŭra) → martelbato = unu bato per martelo; brosado (daŭra) → brostiro = unu frota tiro per broso.

AĴ

AĴ = "algo concreto".

Oni povas iafoje aldoni participan sufikson por plia precizeco: draŝataĵo (greno, kiun oni draŝas), draŝitaĵo (greno, kiun oni jam draŝis), draŝotaĵo (greno, kiun oni intencas draŝi), brulantaĵo (io, kio estas brulanta), brulintaĵo (io, kio jam brulis). Normale tamen simpla AĴ-vorto plene sufiĉas.

AN

AN = "miembro de grupo, habitante de lugar, adepto de doctrina, persona que pertenece a un lugar" etc.

AR

AR = "el todo o colección de muchas cosas del mismo tipo".

ĈJ

Con ĈJ se hacen nombres cariñosos de hombres. Antes de ĈJ se usa una forma acortada del nombre. Por lo general se conservan entre 1 y 5 letras:

ĈJ al igual que NJ es un sufijo aparte, porque no comienza en vocal y porque se puede acortar la raíz que lo precede. A veces se podría agregar primero el sufijo UL, si eso ayudase a crear una forma que suene mejor: Petro → Petrulo → Petruĉjo etc. Sin embargo eso no es tradicional ni tampoco del todo lógico, pero cuando se trata de sobrenombres, ni la tradición, ni la lógica, ni la gramática rigurosa son muy importantes. De hecho, los sobrenombres se pueden crear a gusto (ej. por préstamo de otros idiomas).

EBL

EBL = "puede ser hecho". Se puede usar EBL sólo con verbos transitivos. Es similar al sufijo español IBL en palabras como "posible", "flexible", "comestible", etc.

Oni iafoje uzas EBL (kaj ankaŭ IND kaj END) post verbo, kiu normale estas netransitiva, sed kiu povus havi objekton:

Normale oni diras iri sur/laŭ vojo kaj loĝi en domo, sed ankaŭ iri vojon kaj loĝi domon estas korektaj, kvankam tre maloftaj.

EC

EC = "cualidad o estado (de alguien o de algo)". EC siempre muestra algo abstracto (cualidad o estado).

A veces EC se usa de forma ilógica por influencia de las lenguas nacionales: Bedaŭrinde mi ne havas la eblecon tion ĉi fari. De hecho no se trata de una cualidad sino de una posibilidad concreta: eblo (o quizá eblaĵo). Diga como Zamenhof: Bedaŭrinde mi ne havas la eblon tion ĉi fari. (Si uno duda entre eblo y ebleco, se debe elegir eblo porque es la forma resumida tanto para ebleco como para eblaĵo y por eso eblo casi nunca puede ser una elección incorrecta.)

EC también puede ser usado con terminaciones A o E (o terminación verbal). Esas formas normalmente tienen el significado de "similar, parecido, del mismo aspecto que, de igual manera que":

Iafoje oni povas por klareco uzi anstataŭe kunmetaĵojn kun ŝajna, simila, maniera aŭ stila. Iafoje formoj kun ...eca signifas "rilata al tia eco, pri la koncerna eco": patreca testo = testo pri patreco, testo por eltrovi, ĉu iu estas la patro.

EG

EG = "(el más) alto grado, la especie mayor".

EJ

EJ = "lugar, espacio, casa, habitación, etc. destinado para algo". Eso que precede a EJ siempre es eso que ocurre o se encuentra en el lugar.

Se temas pri fabriko aŭ simile, oni prefere uzu pli klarajn kunmetaĵojn: tabakfarejo = "loko, kie oni produktas cigaredojn kaj aliajn tabakaĵojn", ŝtalejo aŭ ŝtalfabriko = "fabriko de ŝtalo", gisejo aŭ gisfabriko = "fabriko de gisoj kaj gisaĵoj".

EM

EM = "inclinación hacia algo".

Una palabra con EM normalmente muestra que algo, por su naturaleza, a menudo y continuamente tiende a la acción:

A veces se usa EM para un deseo momentáneo o casual, o para una necesidad pasajera:

Alternativamente se pueden usar combinaciones con vola: manĝivola, venĝovola. Pero normalmente EM es suficiente:

En algunas palabras EM muestra capacidad:

También se pueden usar combinaciones con pova o kapabla: produktipova, kreokapabla. Sin embargo, normalmente EM es suficientemente claro.

En algunas palabras, EM significa que uno por su naturaleza está amenazado por algo, que uno corre algún riesgo que no se quiere:

A veces se hace una palabra EM que no deriva de un verbo:

Gastema por eso se puede entender como "tendiente a ser huésped". Si no se trata de ese significado, puede ser preferible usar combinaciones con ama: gastama = "que ama a los huéspedes", samseksama = "que ama al sexo propio". Por otro lado, cuando AM parece demasiado fuerte o errado en cuanto al significado, posiblemente EM es preferible.

Las palabras con EM por lo general llevan terminación A, pero pueden tener cualquier clase de terminación. Con terminación O antes se acostumbraba a agregar siempre el sufijo EC: manĝemeco, timemeco etc. Pero EC normalmente no es necesario. Basta con manĝemo, timemo etc. Antes del sufijo UL se puede a menudo omitir EM si el significado queda claro: timemulo → timulo, drinkemulo → drinkulo.

EM uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: emo = momenta inklino, ema = momente inklina.

END

END = "devas esti farata". Oni povas uzi END nur ĉe transitivaj verboj.

ER

ER = "una parte muy pequeña del todo". ER se usa cuando algo consiste en muchas partículas de la misma especie. Eso que está delante de ER siempre muestra el todo que las partículas forman:

ER montras unu el multaj similaj apenaŭ distingeblaj konsistigaj partoj de tuto. Se temas pri diversspecaj aŭ individuecaj partoj, oni ne uzu ER, sed PART: mondoparto (≈ kontinento), landparto, korpoparto, parto de libro. Se temas pri parto, kiu estas derompita aŭ deŝirita de tuto, oni uzu PEC: Mi disŝiris la leteron kaj disĵetis ĝiajn pecetojn en ĉiujn angulojn de la ĉambro.

ESTR

ESTR = "persono kiu gvidas kaj decidas, mastro". Tio, kio staras antaŭ ESTR, ĉiam estas la loko, kie la estro decidas, aŭ tio, pri kio la estro decidas:

ET

ET = "de bajo grado/especie".

A veces se usa ET como prefijo para mostrar un significado especial:

ID

ID = "nacido de". Eso que precede a ID siempre muestra eso, de donde viene el nacido.

Normale ID estas uzata ĉe besta vorto. Tiam ID montras nematuran beston, junan naskiton de la koncerna bestospeco:

Iafoje oni uzas ID por juna planto: arbo → arbido = juna arbo.

Ĉe homa vorto ID montras infanon, devenulon, sen konsidero de aĝo. Oni tiel uzas ID precipe ĉe titoloj kaj historiaj nomoj:

Iafoje ID estas uzata figure ĉe landa aŭ lingva vorto:

IG

IG = "acción eficaz, causante o modificante". Lo que precede a IG muestra siempre el resultado de la acción.

Oni povas fari IG-verbon el aga radiko (kiu normale estas verbo). Tia IG-verbo signifas, ke oni kaŭzas, ke iu faras la koncernan agon. La objekto de tia IG-verbo estas tio, kio estus subjekto de la simpla verbo.

Oni povas deiri de netransitiva verbo:

Oni ankaŭ povas deiri de transitiva verbo. La objekto de tia IG-verbo estas aŭ la subjekto de la simpla verbo, aŭ la objekto de la simpla verbo:

Oni ankaŭ povas fari IG-verbon el radiko, kiu normale estas substantivo.

Tia IG-verbo povas signifi, ke oni agas tiel, ke la objekto fariĝas tio, kion la radiko montras, sed ĝi ankaŭ povas signifi, ke oni faras la objekton tia kiel la radiko, aŭ ĝi povas signifi, ke oni kaŭzas, ke la objekto faras ian agon, kiu rilatas al la radiko:

Oni ankaŭ povas fari IG-verbon el frazeto kun prepozicio:

La malon de sen...igi oni povas teorie esprimi per kun...igi, sed tiajn vortojn oni normale ne uzas, ĉar multaj simplaj verboj havas per si mem tian signifon: maski = "kunmaskigi", vesti = "kunvestigi". En tiaj okazoj oni povas kiel alternativon al sen...igi uzi la prefikson MAL sen IG: malvesti = senvestigi, malmaski = senmaskigi. Senfortigi estas pli-malpli samsignifa kiel malfortigi. La malo de senfortigi estas teorie "kunfortigi", sed tio estas senbezone peza vorto. Anstataŭe oni diras simple fortigi.

Oni ankaŭ povas fari IG-verbon el vorteto aŭ el afikso:

Kiam la radiko estas nek eca, nek aga, oni povas ofte heziti, ĉu uzi simplan sensufiksan verbon, aŭ verbon kun la sufikso IG. Ofte la lingva tradicio donis al simpla verbo IG-ecan signifon: konfuzo = malordego → konfuzi = krei malordegon, fari malordega. Iafoje la tradicio elektis uzi nur formon kun IG: grupo → grupigi = kunigi en grupo(j)n, starigi en grupo(j)n. Iafoje la tradicio donis malsaman signifon al la simpla formo kaj la IG-formo, sed ambaŭ signifoj estas IG-ecaj: koloro → kolori = doni al io sian koloron, esti tio kio donas koloron al io; koloro → kolorigi = agi tiel, ke io fariĝas kolora. Oni tamen ne povas postuli, ke ĉiuj ĉiam sekvu tiujn ĉi delikatajn distingojn. Oni devas almenaŭ toleri, se iu iafoje intermiksas ekz. kolori kaj kolorigi. Iafoje la simpla formo havas signifon, kiu ne estas IG-eca: lumo → lumi = elĵeti lumradiojn; lumo → lumigi = fari tiel ke io lumu, fari luma. Iafoje ambaŭ formoj havas la saman signifon: ordo → ordi aŭ ordigi = krei ordon, meti en ordon, fari orda. Nuntempe oni ĝenerale preferas la formon ordigi.

Ofte oni aldonas superfluan IG al verbo, kiu normale ne havu ĝin. Tio povas esti tolerata, precipe se el tio rezultas plia klareco, sed normale oni uzu la tradiciajn formojn. Ne ĉiam la formoj estas tamen tute stabilaj. En iuj okazoj la IG-sufikso eble ne estas nepra, ĉar la simpla formo apenaŭ havas ian alian signifon. Tiam oni eble estonte ekuzos la pli mallongan formon sen IG. Ofte ambaŭ formoj povas esti uzataj paralele sen signifodiferenco: loki/lokigi, arkivi/arkivigi, listi/listigi.

IG kutime aperas kun verba finaĵo, sed povas ankaŭ havi O-finaĵon, A-finaĵon aŭ E-finaĵon. Tiaj formoj montras la saman agan signifon kiel la verba formo: akrigo = "la ago akrigi", akriga = "rilata al la ago akrigi, akriganta", sidigo = "la ago sidigi", sidige = "rilate al la ago sidigi, sidigante", edzigo = "la ago edzigi", edziga = "rilata al la ago edzigi".

IG uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: igi= kaŭzi, ke iu faru ian agon.

IĜ

IĜ = "cambio a un nuevo estado, lugar, acción". Eso que precede a IĜ muestra siempre el resultado del cambio.

IĜ-verbo farita el netransitiva verbo montras transiron al la koncerna ago. IĜ ĉe tia verbo estas do preskaŭ egala al la prefikso EK. Iafoje tiaj ĉi IĜ-verboj montras la nuancon, ke la ago okazas per si mem, aŭ ke la ago okazas senvole:

También se puede hacer un verbo con el sufijo IĜ a partir de un verbo transitivo. En verbo IĜ de este tipo, IĜ no indica un significado transitivo. IĜ ahí solo sirve para hacer que el verbo sea intransitivo, para cambiar la función sintáctica:

IĜ-verbo farita el transitiva verbo ofte similas al pasiva verbo. La diferenco estas, ke IĜ-verbo montras, ke la ago okazas pli-malpli per si mem, aŭ ke oni ne interesiĝas pri eventuala kaŭzanto de la ago: Li estis naskita en Januaro. Normala pasiva frazo. Oni atentas precipe la agon, kiu plenumiĝis kun rezulto (pro la IT-formo). Li naskiĝis en Januaro. Li fariĝis naskita. Pli da atento al la naskato, la infano, ol al la naskanto, la patrino.

Oni ankaŭ povas fari IĜ-verbon el radiko, kiu normale estas substantivo. Tia IĜ-verbo povas signifi, ke la subjekto fariĝas ĝuste tio, kion la radiko montras, aŭ ke ĝi fariĝas simila al la radiko, aŭ ke okazas al ĝi ia ago karakterizata de la radiko:

Oni ankaŭ povas fari IĜ-verbon el frazeto kun prepozicio. La preciza signifo dependas de la prepozicio. Se ekz. la prepozicio estas loka aŭ mova, IĜ signifas "moviĝi, iri, translokiĝi":

Oni povas ankaŭ fari IĜ-verbon el vorteto aŭ el afikso:

IĜ kutime aperas kun verba finaĵo, sed povas ankaŭ havi O-finaĵon, A-finaĵon aŭ E-finaĵon. Tiaj formoj montras la saman agan signifon kiel la verba formo: akriĝo = "la ago akriĝi", akriĝa = "rilata al la ago akriĝi, akriĝanta", sidiĝo = "la ago sidiĝi", sidiĝe = "rilate al la ago sidiĝi, sidiĝante", edziĝo = "la ago edziĝi", edziĝa = "rilata al la ago edziĝi", unuiĝo = "la ago unuiĝi".

Iafoje IĜ-vorto kun O-finaĵo ankaŭ povas montri rezulton de transira ago: Unuiĝo Franca por Esperanto (nomo de asocio). Dio nomis la sekaĵon Tero, kaj la kolektiĝojn de la akvo Li nomis Maroj.

IĜ uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: iĝi = fariĝi.

IL

IL = "instrumento, aparato, rimedo".

La sufikso IL havas tre ĝeneralan signifon. Por esprimi sin pli ekzakte oni povas fari kunmetaĵojn kun aliaj radikoj, ekz.: presmaŝino, transportaparato, vendaŭtomato. Sed ofte taŭgas simpla IL-formo.

En iuj malmultaj IL-vortoj la aga elemento estas subkomprenata. Tio, kio staras antaŭ IL, ne mem montras agon, sed ekz. rezulton de ago: fajro → fajrilo = ilo por fari fajron (ne "ilo por fajri")

IN

IN = "el sexo femenino". El sufijo IN se puede usar sólo para aquello que puede tener sexo, es decir personas o animales. IN agrega un significado femenino (y elimina un eventual significado masculino).

Plej ofte oni aldonas IN al vorto, kiu havas viran signifon. La vorto tiam ekhavas anstataŭe in-seksan signifon:

Oni ankaŭ povas aldoni IN al vorto, kiu estas sekse neŭtra, sed tio okazas multe malpli ofte. La sekse neŭtra vorto tiam ekhavas in-seksan signifon:

Ĉe neŭtra vorto oni povas montri viran sekson per la radiko VIR uzata prefiksece aŭ adjektivece.

Ekzistas kelkaj vortoj, kiuj en si mem estas in-seksaj: damo, nimfo, matrono, putino (nekunmetita!) k.a. Al tia vorto oni ne aldonu IN.

IN uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: ino = ina besto (aŭ homo); investaĵo = vestaĵo por virino.

IND

IND = "digno de ser hecho". Se puede usar IND sólo con verbos transitivos:

ING

ING = "tenilo, en kiun oni (parte) metas ion". Tio, kio staras antaŭ ING, normale estas tio, kion oni parte enmetas en la ingon:

ISM

ISM = "doktrino, movado, sistemo, agmaniero" k.s. Iafoje ISM-vorto ankaŭ montras unuopan ekzemplon de ia speciala agmaniero. La signifo de ISM treege varias, kaj tre dependas de tio, post kio ĝi staras.

IST

IST = "persona que con frecuencia se ocupa sobre algo (quizás profesionalmente)". Eso que está delante de IST es siempre la ocupación de la persona.

Estas ofta miskompreno, ke IST egalas al "profesiulo", sed ĝia vera signifo estas pli vasta:

Je bezono eblas fari pli precizajn vortojn. Anstataŭ la ĝenerala fiŝisto oni povas paroli pri fiŝkaptisto, kiu fiŝas (= fiŝkaptas), pri fiŝbredisto, kiu bredas fiŝojn, kaj pri fiŝvendisto, kiu vendas fiŝojn.

Por IST-vorto ofte ekzistas simila ISM-vorto. La rilatoj inter la du formoj de tiaj vortparoj povas esti tre diversaj: alkoholisto = persono dependa de alkoholo, trafita de alkoholismo; alkoholismo = malsana dependeco de alkoholo; kapitalisto = persono, kiu posedas multan kapitalon; kapitalismo = ekonomia sistemo de privata kapitalposedo. Ekzistas ankaŭ tre multaj vortoj, kiuj finiĝas per "ist" aŭ "ism", kaj kiuj ja montras diversajn istojn kaj ismojn, sed kiuj tamen ne estas kunmetitaj, ekz.: turisto — turismo, faŝisto — faŝismo, ekzistencialisto — ekzistencialismo.

Ofte IST signifas "subtenanto de la responda ismo". Tiam IST = ISM-AN: oportunisto = oportunismano, iu kiu agas laŭ oportunismo; komunisto = komunismano, subtenanto de komunismo. Sed IST ne ĉiam egalas al ISM-AN. Ekz. kapitalisto ne egalas al kapitalismano.

Noto: AN kaj IST estas en iaj okazoj tre proksimaj. Tiam oni povas elekti laŭplaĉe. Oni kutimas uzi tiun, kiu kreas la plej internacian formon. Oni ekz. normale parolas pri Kristo, Kristano kaj Kristanismo. La formoj Krististo kaj Kristismo neniam aperas. Ili estus same logikaj, sed malpli internaciaj. Komparu kun Budho, Budhisto kaj Budhismo, kie la prefero estas mala, ankaŭ pro internacieco. Apud Budhisto oni tamen uzas ankaŭ Budhano, same logikan, sed pri Budhanismo oni ne parolas. (Iuj uzas anstataŭe Budao, Budaisto kaj Budaismo.)

De ninguna manera se debe decir kirurgisto, astronomisto, ekologisto etc. Pero en muchas ocasiones se puede sin embargo crear con el sufijo IST una palabra paralela para esa clase de persona, si existe una palabra aparte para eso, sobre lo que se ocupa:

NJ

Con NJ se forman los nombres cariñosos de las mujeres. NJ está unido a una forma acortada del nombre. Normalmente se conservan entre 1 y 5 letras:

Usando NJ normalmente se elimina un eventual sufijo IN. A veces se puede retener la vocal de IN, si eso ayuda a crear una forma que suene mejor: kuzino → Kuzinjo, knabino → Knabinjo. Quizás se puede incluso usar un sufijo IN superfluo si eso ayuda al buen sonido: Klaro → Klarino → Klarinjo.

OBL

OBL = "multipliko". OBL estas uzebla nur ĉe nombrovortoj kaj similsignifaj vortoj. Tio, kio staras antaŭ OBL, ĉiam montras, per kiom oni multiplikas:

OBL-vorto kun A-finaĵo ankaŭ povas signifi, ke io konsistas el tiom da partoj:

Antaŭ OBL oni ĉiam kunskribas la nombron. Oni povas por klareco uzi dividostrekojn. La strekojn oni metu normale tie, kie estas spacetoj en la origina nombro: dek du → dekduoblo aŭ dek-duoblo; dudek → dudekoblo; du mil dudek → dumildudekoble aŭ prefere du-mil-dudekoble. La samaj skriboreguloj validas por la sufiksoj ON kaj OP.

ON

ON = "división". ON se usa sólo con palabras numerales o con palabras con significados similares. Eso que precede a ON siempre muestra por cuánto se divide:

Para las palabras con ON se usan las mismas reglas de escritura que para OBL.

A veces se confunde ON con la raíz PART. No se puede decir por ejemple landono para landparto = "parte de un país". ON no muestra parte de eso que lo precede, sino una parte de otra cosa. Triono no es parte de tri, sino una de las tres partes iguales de otra cosa.

OP

OP = "grupo con cierto número de miembros". OP se puede usar sólo con numerales y palabras de significados similares. Eso que precede a OP siempre indica cuántos miembros hay en el grupo:

Por OP-vortoj oni uzas la samajn skriboregulojn kiel por OBL.

Antaŭ O-finaĵo la sufikso OP estas forlasebla, ĉar simpla O-formo havas ĉe nombrovortoj interalie la signifon de opo:

UJ

UJ = "algo que está destinado a contener algo específico". UJ tiene prácticamente tres significados distintos: "contenedor", "planta" y "país". Eso que está delante de UJ siempre muestra lo que es (o sucede) en el asunto.

UJ puede mostrar un contenedor especial, jarrón, caja, etc. que sirve para contener algo o en cuyo interior se realiza alguna acción:

Por precizeco oni povas fari kunmetaĵojn kun aliaj radikoj, ekz.: teskatolo, tekruĉo, tetaso, cigarskatolo, cigaredpaketo, konservoskatolo.

Rimarku, ke tio, kio staras antaŭ UJ, ĉiam devige montras enhavon, dum tio, kio staras antaŭ SKATOL, VAZ k.t.p., povas montri jen enhavon, jen materialon, jen ion alian, ekz.: ladskatolo = "skatolo el lado", lignositelo = "sitelo el ligno". Sed ladujo devas esti "ujo por lado", kaj lignujo estas nepre "ujo por ligno".

Ĉe nomo de frukto, bero aŭ floro UJ povas montri kreskaĵon, normale arbon aŭ arbuston, kiu donas tian frukton, beron aŭ floron:

Oni povas diri ankaŭ pomarbo, vinberarbusto k.t.p.

Junto al nombre de un pueblo, UJ siempre significa "el país de ese pueblo":

Iafoje oni faras landan aŭ regionan UJ-vorton el alispeca vorto:

En landonomoj oni uzas kiel alternativojn al UJ, ankaŭ la radikon LAND sufiksece, kaj la neoficialan sufikson I. La plej multaj landoj havas tamen nekunmetitan nomon, ekz. Usono, Birmo, Liĥtenŝtejno, Islando (ne farita per la radiko LAND!) k.a. En tiaj okazoj oni uzas la sufikson AN por fari nomon de landanoj: Usonano, Birmano k.t.p.

UJ uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: ujo = vazo, skatolo, entenilo; enujigi = enmeti en vazon k.s. En tiaj okazoj UJ neniam havas la signifon de lando aŭ de kreskaĵo.

UL

UL = "persona con alguna característica". Eso que está antes de UL muestra siempre lo que caracteriza a la persona.

Oni ankaŭ regule uzas UL en iaj nomoj de bestospecoj, kvankam ne temas pri personoj:

Okaze oni uzas UL figure por plej diversaj aferoj, ankaŭ nevivaj, kiujn oni volas prezenti kvazaŭ personojn:

Ĉe vortoj, kiuj per si mem montras ian personon, oni ne uzu senbezone UL. Precipe oni atentu pri participoj kun O-finaĵo. Tia participo ĉiam montras personon, kaj aldono de UL normale estus eraro. Ne diru parolantulo, kurintulo, konatulo, sed simple parolanto, kurinto, konato. Se oni tamen ja aldonas UL al participo kun O-finaĵo aŭ al alia persona vorto, tiam oni kreas vorton kun speciala signifo. Virulo ne egalas al viro, sed signifas "persono karakterizata de vireco" = vireculo. Konatulo principe estu "persono karakterizata de konateco" = famulo, dum konato simple estas "persono konata de iu".

UL uziĝas ankaŭ kiel ordinara radiko: ulo = persono sen ia speciala karakterizo.

UM

El sufijo UM no tiene un significado definido. Mediante él se hacen palabras que tienen alguna relación a eso que precede a UM. Cada palabra con UM se debe aprender por separado. Sin embargo existen algunos grupos de palabras con UM con significados similares.

Muchos verbos con UM significan "actuar de cierta manera con eso que precede a UM":

Algunos verbos con UM significan "proveer en cierto modo de eso que precede a UM":

Otro grupo de verbos con UM muestra la manera de ejecución, asesinato:

Algunas palabras con UM son el nombre de partes de ropa o cosas similares. Eso que precede a UM muestra una parte del cuerpo donde la cosa se encuentra:

UM se usa en matemática para hacer nombres de sistemas numéricos. Se mete UM después del número que muestra cuántas cifras usa el sistema:

Otras palabras con UM:

Se oni volas krei novan UM-vorton, oni estu tre singarda, ĉar aliaj ĝin eble ne komprenos. UM-vorto, kiu aliĝas al iu el la ĉi-antaŭaj grupoj, pli facile akceptiĝas, dum UM-vorto, kiu ne similas al jam ekzistanta UM-vorto, estas pli malfacile enkondukebla. Ofte oni tamen faras okazan UM-vorton, kiu kompreniĝas pro la kunteksto, kaj kiu poste malaperas.